Beïnvloeding Reisgedrag
Dr. Bert Pol
Lector Overheidscommunicatie HU
Vennoot Tabula Rosa Den Haag
Waarom gaat het zo vaak fout?
•Hoofdoorzaken
•Verkeerde inschatting te beïnvloeden gedrag
•Naïeve denkbeelden over werking
Verkeerde inschatting gedrag
•Woon-werkverkeer gecompliceerd gedrag
•Maar dat betekent niet dat het niet beïnvloedbaar is
•Als je maar de goede dingen doet
Cruciale vraag: welke soort gedrag?
•Gepland gedrag?
•Automatisch gedrag?
Communicatie bij gepland gedrag | 1
•Veel empirische gegevens uit sociaal-wetenschappelijk onderzoek beschikbaar
•Doelgroep gemotiveerd om kennis te nemen vaninformatie
Communicatie bij gepland gedrag | 2
•Keiharde argumenten geven: inhoudelijke info
•Don’t beat around the bush
•Creatieve grapjes in plaats van inhoudelijkeboodschap is contraproductief
•Verliesframing vaak effectief
•Implementatie-intenties
Automatisch gedrag
•Maar ………… minimaal 95% van onsgedrag is automatisch!
•Zonder meer ook reisgedrag als zodanig
•Beïnvloeding attitudes en kennis heeft daargeen enkele zin: die spelen daar geen rol!
•Heel andere beïnvloedingstechnieken nodigdan bij gepland gedrag
Maar om welke soort gedrag gaat het hier nu eigenlijk?
•Om welke soort gedrag gaat het bij woon-werkverkeer?
•In extreem hoge mate automatisch gedrag:gewoontegedrag
•Niet meer over nagedacht
•Dat kan je je ook niet permitteren: het levenis te vol
Wat te doen om dit gedrag te beïnvloeden?
•Beïnvloedingsmogelijkheden automatischgedrag:
•Automatisme doorbreken
•Of juist gebruik maken van feit dat hetom geautomatiseerd gedrag gaat
Complexiteit van het gedrag
•Vaak is gebruik maken van het automatismevan het gedrag het meest kansrijk
•Mensen zijn er met hun hoofd niet bij enjuist daardoor bij uitstek beïnvloedbaar
•Door gebruik van primes en technieken uitsfeer van sociale invloed
•Maar dat is hier niet voldoende
•Waarom niet
Keten van automatismen
•Omdat het woon-werkverkeer ingebed is ineen keten van automatismenHet leven is volgepropt met dingen dieallemaal moeten:
•de kinderen moeten naar de crècheof naar school gebracht
•en weer opgehaald
•er moeten boodschappen gedaan
•gekookt, gesport
•voor de oude moeder gezorgd
•etc., etc., etc.
Consequentie
•Al willen mensen hun vervoersgedragaanpassen
•ze kunnen het simpelweg niet voor elkaarkrijgen
•Door de effecten op de rest van de keten!
•Er is een interventiepakket nodig
Interventiepakket
•Hier eerst automatisme doorbreken
•Tegelijkertijd oplossingen aandragen(faciliteren)
•Gewenst gedrag belonen
•Feedback
•Subtiele beïnvloedingstechnieken terondersteuning
Interventiepakket | 2
•Subtiele beïnvloedingstechnieken:
•Primes op meewerken, flexibiliteit,e.a.
•Sociale invloed: bijv. commitment andconsistency
•Maar: pas op voor foute primes!
Interventiepakket | 3
•Massamedia: gedragsherinnering enterugvalpreventie
•Pas op: niet het verkeerdegedragsmechanisme activeren
•gebeurt vrij vaak
Hoe doorbreek je hier het automatisme?
•Werkgevers hierin cruciaal
•Vergt niet zoveel inspanning
•Meest kansrijke aanpak: ‘cascademethode’
Cascademethode
Laag 1 (topmanagement)
Laag 2 (middenkader) Laag 3 (medewerkers)
Waarom is cascademethode hier besteaanpak voor doorbreken automatisme
•Methode toepassen die grondige verwerking afdwingt
•Discussie voeren belangrijk voor internalisatie(nieuwe info gaat deel uitmaken van het lange-termijngeheugen)
•Met direct leidinggevende (werkoverleg)
•Consequenties voor eigen werk latendoordenken (dan beklijft informatie beter)
Besluit
•Gedrag woon-werkverkeer is complex
•Door keten van automatismen (onderzoekTabula Rasa naar reisgedrag A15ondersteunt dat)
•Daarom is een interventiepakketnoodzakelijk
•Beïnvloeding is dan wel mogelijk
•Veel, heel veel meer over te zeggen …
•… maar dat kan niet in een half uur