Dia 1

De gezinsdeeltijdbehandeling

Voor adolescenten bij deViersprong

Bruno Hillewaere & Iris Deuss

Psycholoog, gezinstherapeut & Systeemtherapeut / gezinstrainer

PTC De Viersprong - Brussel: VUB –

Congres kinderen jeugdpsychiatrie - 7/02 ‘08

• Noot vooraf: uit respect voor onze cliënten en de gezinnen zijn

alle patiëntenillustraties uit deze presentatie verwijderd

• Voor meer info en artikels: zie website www .deviersprong.nl  VISPD

De krachten enmogelijkheden vangezinnen… en hunvermogen om tehelpen!

1.Inleiding: ontstaan idee van de gezinsdeeltijd in de Viersprong

2.Visie en methodiek:

1.Veranderd paradigma in de systeemtherapie

2.De oplossingsgerichte benadering: van intake tot afsluiting

3.Multi-Family Therapy met adolescenten: samen en toch ookapart

4.Reflecting team en reflecting processes

3.Discussie

‘Agenda’:

Misschien iets te ambitieus?

Dan zijn er nog steeds onze artikels

(www.deviersprong.nl)--> VISPD

1: Ontstaan idee van de gezinsdeeltijdin de Viersprong

Van de viersprong als oase …

Tot bruggen naar de gezinnen …

en de hulpverleners…

2. Visie en methodiek:

1.Veranderd paradigma in desysteemtherapie

Van modern naar postmodern:van het individu als middelpunt

Too much attention to theindividual units leads toblindness of relationship

(Gergen,1999)

met de nodige valkuilen:

… en de therapeut als ‘meester’

Naar een meernederig ‘niet-weten’

Anderson & Goolishian (1988)

Collaborative (language) approach

We learned to use the not-knowing position as anew stance to become involved in conversationsthat generate - through a crisscrossing of ideas -new meanings toward the dissolving of problems

The art ofconversation

Het postmoderne in defamilietherapie: een verademing… (?)

Filmfragment:

What the bleep do we know?

Wittgenstein (1978)

Words are not a represention or reflectionof reality, but they do things.

Words create reality; they create thestories we live.

All contributed to replacing thebelief in absolute and objectiveknowledge acquired throughindividual thinking by emphasizingthe existence of multiple localtruths that are constructedwithin language

Constructivism, social constructionism, postmodernthinking

‘Postmoderne’stromingen:

Verlaten van de zoektocht naar dé oorzaak, déwaarheid

 Meerdere perspectieven ipv één waarheid

Veranderde positie van de therapeut:

Geen ‘objectieve’ buitenstaander meer, maar eengelijkwaardige partner in de dialoog

‘Postmoderne’stromingen:

Gericht op een respectvolle, gelijkwaardige samenwerking– ‘Collaboratief’

Meerdere perspectieven ipv één waarheid

Gedeelde expertise – dialoog

‘Not- knowing’(Anderson & Goolishian)

–‘Informed not knowing’ (Epston)

–Curiosity ( Cecchin, Epston)

Narratieve stroming: de mens als verhaal

Oplossingsgerichte benadering: de mens en zijnmogelijkheden

2. Visie en methodiek:

2. De Oplossingsgerichtebenadering

(Solution focused therapy)

Systeemtherapie: van naturegericht op positieve krachten

Solution focused therapy:Korte geschiedenis:

Grondleggers: Steve deShazer en Insoo Kim Berg(jaren 80)

Brief Family TherapyCenter, Milwaukee

(Solution focused brieftherapy)

Solution-focused therapy: Inspiratiebronnen:

MRI & Bateson:

–Communicatie enpragmatiek

–Kortdurend:

niet langer dan nodig

Milton Erickson:

–Zelfhelende krachten

–Hypnose en hoop

Wittgenstein: Taal

Respect voor de vraag en het mandaat: Cliënt is zelf experten verantwoordelijk voor de therapie

 Respectvol geloof in de (groei)mogelijkheden van de cliënt.

Cliënten/gezinnen gebruik laten maken van hun kwaliteitenen hulpbronnen om hun problemen zelf op te lossen.

Pragmatisch: ‘wat niet stuk is moet je

niet maken’ ‘Als iets werkt, doe zo voort’

Gericht op kleine, haalbare veranderingen

Uitgangspunten:

Solution focused therapy:uitgangspunten:

De klasse van de problemen is anders dan de klasse van deoplossingen

Samenwerking is onvermijdelijk.

–Weerstand is een onbruikbaar begrip

Verandering is onvermijdelijk.

–Slechts een kleine verandering is nodig

–Cliënten hebben de hulpbronnen voor verandering

Cliënten definiëren zelf de behandeldoelen. Deze zijnconcreet, haalbaar en positief geformuleerd.

Uitgangspunten:

Keuzevrijheid vergroten

Cliënt bepaalt, beslist en kiest binnen de therapie(ondermeer door wensen en doelen)

Aandachtsverschuiving: van problemen naarmogelijkheden

Systemisch: richten op het patroon van interactie, eerderdan op de problemen binnen de personen

Taal is erg belangrijk:

Sluit aan bij wat de cliëntenzelf brengen… de eigen taal

En ga dan op zoek naar dewens tot verandering,nieuwe hoop

Taal:

Probleemgericht:

 Wat ik niet wil

Wanneer het niet goedgaat

Dingen buiten mijn wil/invloed.

Ik zit vast.

Meer problemen

Oplossingsgericht:

Wat ik wel wil.

Wanneer het wel ging/beter ging.

Dingen binnen de invloed

Ik beweeg naar.

Mogelijkheden enmogelijke oplossingen

Taal (vervolg):

Hertaling van de problemen inmogelijkheden

(cave: zonder het onder de mat tevegen!)

 Aandachtsverschuiving

Richt u in uw taal op het patroontussen mensen (eerder dan inmensen)

Technieken:

Cliënt bepaalt, beslist en kiest binnen de therapie (doelenen opdrachten)

Taal!

Permissieve formuleringen (“Ik vraag me af...”)

Uitzonderingen

Onderbreken van het patroon

Toekomstprojecties en schalen

Nadruk op het besef van keuzes

Doelstellingen als essentiële techniek

De kunst van vragen stellen:

Vragen naar krachten, hulpbronnen:

‘Waar ben je het meest trots op?’ ‘Wat is helpend?’ ‘Wat zijnjouw goede redenen om dit te doen?’

Complimenten geven

“Wow” ( Cave: gebruik je eigen taal!). Nog:

‘Hoe heb je dat klaargespeeld?

Continueringsvraag

‘Wat wil je behouden?’

Coping question:

‘Hoe is het jullie tot nu toe gelukt hiermee om te gaan?’

De kunst van vragen stellen (1b):

Vragen naar krachten, hulpbronnen:

–Zijn er mensen uit de familie / omgeving die helpendkunnen zijn?

Complimenten geven

–Directe complimenten: Knap gedaan,

–Indirecte complimenten: Wat zou je beste vriend zeggenwaar je goed in bent?

Continueringsvraag

‘Wat wil je behouden?’

Coping question:

‘Hoe is het jullie tot nu toe gelukt hiermee om te gaan?’

De kunst van vragen stellen (2):

Uitzonderingsvragen:

‘’Zijn er momenten dat u zich meer depressiefvoelt? En minder?’ ‘Vertel me eens over diemomenten?’

De wens of verandering benadrukken:

 ‘Ik zie geen uitweg?’  ‘Oh, dus je wilt een uitweg’

‘Ik heb een ongelukkig leven’  ‘Hoe zou dat eruitzien, een iets gelukkiger leven?’

Oefening…

Intake: Genogram: Zelfde verhaal:

Van een diagnostisch instrument van de therapeut

Van problematische verhalen:

Genograms in Family Assessment (Mc.Goldrick &Gerson,1985)

Genogrammen: de uitdaging

Shift van:

De therapist die zich richt op structuren enpathologie

Naar een creatief proces van verhalen van hoopen mogelijke oplossingen

Intake: oplossingsgericht Genogram: … naar eentherapeutisch instrument

Genograms: Assesment ànd Interventions (Mc.Goldrick & Gerson, 1999)

Verhalen van mogelijkheden (Ook narratievemogelijkheden)

‘From what position does a therapist speak or listenin a storry-telling universe where all tell stories andall stories are valid though not necessarily true?’(Parry, 1991)

Zie artikel over ‘Narratieve en oplossingsgerichtetoepassingen bij genogrammen’(tijdschriftsysteemtherapie, 2006, website VISPD)

Een universum aan betekenissen…

Waar we zelf betekenis en verbanden in leggen…

Van ‘dunne beschrijvingen’ en eenprobleemgesatureerd verhaal…(convergent denken)

‘Oorzakelijk’ denken in een genogram:

Naar ‘rijke beschrijvingen’ en verhalen vanmogelijkheden(divergent denken)…

En wat met de kinderen?

Start met ‘veilige’, vrij neutrale vragen,en vragen die peilen naarmogelijkheden:

Namen, leeftijd

Werk, Hobbies

En dan kwaliteiten

Intake: genogrammen:

Meerdere, ‘rijkere’ verhalen:

 Positieve eigenschappen (hobbies,…) en positieveverhalen, zonder de problemen uit de weg te gaan

Gekoppeld aan de toekomst: doelstellingen

Technieken:

De wondervraag:

Komt van de cliënt zelf!

Meer dan mirakels:

Voor - en navraag

De wondervraag:

Gaat uiteraard omde eigen projectieen de wens totverandering

De Shazer :

‘De meest zinvolle manier om te beslissen welke deurgeopend kan worden om bij een oplossing te komen is dooreen beschrijving te krijgen van van wat de cliënt anders zalgaan doen en/of wat voor soort dingen er zullen gebeurendie anders zijn als het probleem is opgelost, om zodoendeeen verwachting te creëren van een gunstige verandering’ (1985)

De kunst van vragen stellen (3):

Toekomstprojecties

De wondervraag: ‘Stel dat er vannacht een wonder geschieden je zou het niet weten, waaraan zou je als eerste merkendat het wonder heeft plaatsgevonden?’

Schaalvragen: ‘Als 0 betekent dat je er geen vertrouwen inhebt een oplossing te vinden en 10 betekent dat je er allevertrouwen in hebt, waar zit je dan nu?’ ‘En wat is er nodigom een stapje verder te komen?’

‘Hoe’vragen en vragen naar kleine verschillen zijn nogbelangrijker dan de vragen op zich.

De kunst van vragen stellen (4):

Circulaire, relationele vragen:

Stel dat het je zou lukken om een stapje verder te komen,hoe ziet dat eruit?

Hoe zou je vader dit aan jou kunnen zien? Wat zou je zusjezeggen?

Stel dat ze dat doet, wat doe jij dan anders?

Wie van je ouders zou zich het meest verheugen?

Hoe zie je dat? En als dat zo doorgaat, wat zou er tussenjullie veranderen?

Wat is het verschil tussen nu en anderhalf jaar geleden?

Het eerste weekend:

Verfijnen contract (meer ‘smart’)

Eerste weekend: holding

De gezinstekening: voorbeeld

Verfijnen doelen & oefenen schalen

Het eigenlijke programma:

Tweede weekend:

Kernkwadranten & feedback

Derde weekend:

Communicatie & gevoelens

Vierde weekend:

Afscheid: Loslaten in verbondenheid

Het eigenlijke programma:

Oplossingsgerichte therapie:kritische bedenkingen:

 Mooie en heldere uitgangspunten; respectvollebenadering

 Concrete en bruikbare technieken

 Hoopvol en constructief

 Haar eenvoud is evenwel ook haar valkuil:

 Degelijk oplossingsgericht werken vergt goede kennisen kunde

 ‘Simple’ mag niet leiden tot ‘simplicity’

2. Visie en methodiek:

3. Multi Family Therapy:

Samen en toch apart….

2.3: Multi Family Therapy:

Samen en toch apart….

Gezinnen met adolescenten:

Op zoek naar de juisteafstand en nabijheid

Ontwikkelingsopgaven van:

adolescent en gezinnen:

Op zoek naar de passende

nabijheid / gebondenheid

Omgaan met grenzen

Omgaan met kwaadheid

Daarom: sommige sessies grote groep, andereper gezin, nog andere ouders en jongerenafzonderlijk

Gezinnen ervaren steun aan elkaar, ze vormen als het warenatuurlijke hulpbronnen

Veel plaats voor herkenning en erkenning

Er ontstaat meer hoop

Ook het geven van steun kan erg versterkend werken:gezinnen ervaren zichzelf terug als competent en hebbenhet gevoel dat ze iets te betekenen hebben

Gezinnen ervaren een klimaat waarbinnen ze vrij kunnenoefenen en vergelijken.

Door het feit dat er oplossingsgericht gewerkt wordthebben gezinnen de ervaring dat ze allen samen op eenpositieve manier naar een zelfde doel toe werken

Voordelen van Multi Family Therapy: