Decreet RechtspositieMinderjarige
En de Rol van de Bijstandspersoon
Decreet IJH
•Van kracht sinds 1 juli 2006
•Decreet IJH regelt duurzame intersectoralesamenwerking tussen 7 sectoren(AWW,CLB,GGZ,VAPH, K&G,CIG en BJZ)
•1ste pijler van IJH = vraaggericht werken enzorg op maat. Dit impliceert het in dialooggaan met de MJ en deze te laten participerenin de HV. (= positie van de cliënt)
DRPM
•Juridische argumenten voor een apartdecreet voor de rechtspositie van MJ
•IVRK vraagt een directe werking enhorizontale werking > omstreden in België
•Integratie en toepassingsvragen oplossen
•Waarborgen voor duidelijker rechtstatuut eneffectieve rechtsbescherming
Toepassingsgebied
•In de 7 sectoren IJH
Niet: K-diensten, scholen, psychiatrischeziekenhuizen en OCMW ’s
•Het decreet ziet toe op de verhoudingminderjarige -jeugdhulpaanbieder
Toepassingsgebied
•alle bepalingen van toepassing opjeugdhulpvoorzieningen; sommigebepalingen zijn van toepassing opopvoedingsverantwoordelijken (bijv.pleegouders)
•rechten zijn van toepassing vanaf hetmoment dat een interactie plaatsgrijpt,ongeacht wie initiatief neemt en ongeacht deverwijzer.
Uitgangspunten
Haast geen nieuwe wetgevende elementen:Integratie van bestaande regelgeving;
-IVRK
-Wet Patiëntenrechten
-Privacywetgeving
Uitgangspunten
•De competentiebenadering: ‘erkenning vande minderjarige als rechtsubject’ die mee kanbepalen wat in zijn belang dient te gebeuren.
•De participatieve benadering: aandachtvoor de verschillende perspectieven enbelangen vanuit een gelijkwaardige positievan mensen.
•Inclusieve benadering: rechten gelden vooralle MJ
Uitgangspunten
•Een nieuwe kijk op kinderen en jongeren
•BELANG
•BEKWAAMHEID
Bekwaamheid
•Basisprincipe
Alle minderjarigen kunnen ‘alle rechten’ uithet decreet zelfstandig uitoefenen
(= competentiemodel)
Bekwaamheid
Uitzondering 3’
Voor drie artikels geldt een uitzondering.
•Artikel 8: vrije instemming met buitengerechtelijkejeugdhulp
•Artikel 13: niet tegen zijn wil van de oudersgescheiden worden
•Artikel 22: toegang tot het dossier.
> Deze rechten kunnen worden uitgeoefend als
de jongere ‘bekwaam’ wordt bevonden.
Bekwaamheid
Uitzondering 12’
In voorgaande drie gevallen worden:
+ 12 jarigen verondersteld matuur te zijn tenzij andersbeoordeeld
-12-jarigen worden verondersteld niet matuur te zijn,tenzij anders beoordeeld.
> In staat zijn tot een “redelijke beoordeling van zijnbelangen”.
Bekwaamheid
= geen “alles of niets”, maar afhankelijk van desituatie
= individuele beoordeling door te luisteren endialoog op gang te brengen.
= leeftijd + maturiteit
->Bekwaamheid ≠ alleen kunnen handelen
Het belang van de MJ
=belangrijkste overweging bij verlenen vanhulpverlening
•Principe = een rechtstreekse vertaling van art3 IVRK
•Vaststellen ‘in dialoog’ met MJ en ouders
•Wanneer 2 rechten uit het decreetconflicteren is het belang steedsdoorslaggevend
Recht op bijstand
Art. 24 DE BIJSTANDSPERSOON
3 voorwaarden voldoen
- Door het beroepsgeheim gebonden zijn(art. 458 SWB) + personeelslid zijn van deinstelling waar de MJ onderwijs volgt
-niet rechtstreeks betrokken bij de HV,aangewezen door MJ
-Op ondubbelzinnige wijze door deminderjarige aangewezen
Recht op bijstand
Indien MJ niet in staat is om bijstandpersoon aan te duiden, nemende ouders deze verantwoordelijkheid over. (Niet in geval vanbelangconflict, dan bepaalt jeugdhulpaanbieder)
De jeugdhulpverlener heeft de taak de minderjarige te wijzen op zijnrecht om een bijstandspersoon te kiezen
Wanneer kan de minderjarige zich latenbijstaan?
In alle contacten met jeugdhulpaanbieders (de toegansgspoort entrajectbegeleiders)
In de uitoefening van zijn rechten opgesomd in het decreet
De verschillende rechten
Recht op jeugdhulp
•Art. 7
-> binnen het beschikbare JH aanbod heeft deMJ recht op jeugdhulp
Recht op instemming en vrijekeuze
•Van de ‘buitengerechtelijke jeugdhulp’
•Art. 8 tot 10
-> geïnformeerde instemming
-> recht jeugdhulpaanbieders vrij te kiezen
-> weigeren voor zover organisatie het toelaaten HV aan de jongeren niet in het gedrangkomt.
Recht op informatie en duidelijkecommunicatie
->De minderjarige heeft recht op duidelijke envoor hem begrijpelijke informatie over dejeugdhulp en over alle zaken die daarmeeverband houden
->‘In het belang van de minderjarige’ kanworden beslist om de minderjarige overbepaalde zaken niet teinformeren.(=agogische exceptie)!
Een dergelijke beslissing wordt gemotiveerden in het dossier worden opgenomen.
Recht op informatie en duidelijkecommunicatie
•‘Actieve informatieplicht’
> informatie op regelmatige tijdstippen:structureel inbouwen + steeds bereid totantwoord op vragen
Recht op respect voor hetgezinsleven
•Art. 13 tot 15
-MJ kan niet tegen zijn wil gescheiden wordenvan ouders
-Recht op info over en rechtstreeks contactmet (behalve niet in belang van MJ)
-MJ heeft recht bezoek te ontvangen en om tegaan met personen van eigen keuze.
Recht op inspraak en participatie
•Art. 16 tot 19
•Art. 16: Inspraak en participatie bij de eigen jeugdhulp
Onverminderd de procedureregels voor het verlenen vangerechtelijke jeugdhulp, heeft de MJ het recht zijn mening vrij teuiten in elke aangelegenheid of procedure betreffende dejeugdhulp die hem betreft. Aan de mening van de MJ wordteen passend gevolg gegeven, in overeenstemming met deleeftijd en maturiteit van de MJ. Als er aan de mening geenpassend gevolg wordt gegeven, wordt dat afdoendegemotiveerd. Op verzoek van de MJ wordt die motivering aanzijn dossier toegevoegd
Recht op inspraak en participatie
•Art 17: Recht op participatie bij de eigenevaluatie
•Art. 18 Recht op vergaderen
•Art 19 Inspraakregeling
Recht op dossier
•Art. 20 tot 23
•Recht op dossier
•Recht op toegang tot het dossier
•Recht op aanvulling / afschrift
Recht op dossier
•“Recht op” dossier
Sluit ook de mogelijkheid in te vragen dat er geen dossier wordtaangelegd (vb. JAC) tenzij de toepasselijke wetgeving datverplicht.
Zorgvuldig bijgehouden (relevantie) en veilig bewaard
De jongere informeren over het dossier (inhoud, gebruik,inzage)
DRPM bepaald niet de inhoudt van het dossier dit staatbeschreven in sectorale regelgeving
Recht op dossier
Geen regeling voor ‘persoonlijke notities’
•tot bepaald niveau of ogenblik maken deze geendeel uit van het dossier
–niet: enkel losse notities als geheugensteun
–wel: als ze formeel in het dossier wordenopgenomen (bv. in een hulpverleningsvoorstel of ineen rapport)
–wel: als ze zijn ‘ingebracht’ in overleg met collega’s
Recht op dossier
•Agogische exceptie: geen informatie
Over bepaalde zaken: geen automatisme, specifiek, situatieper situatie
In het belang van de minderjarige: het is beter voor deminderjarige dat hij het niet weet, het zou hem schaden alshij het wel wist
Beslissing wordt concreet gemotiveerd, verantwoording inhet dossier
De bijstandspersoon moet wel over die zakengeïnformeerd worden: dialoog mogelijk maken!
Toegang tot het dossier
•Regeling artikel 22 : de minderjarige heeft recht optoegang tot die gegevens die hem betreffen
Afbakening van gegevens nodig:
•Vertrouwelijke gegevens
•Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden
•Niet in het belang van de MJ (agogische exceptie)
•Geldt enkel voor minderjarigen
•+ bijstandspersoon
•niet: jeugdhulpcliënt die 18 is geworden, ouders,pleegouders, derden
•Geldt niet voor gegevens die de gezondheidbetreffen
Toegang tot het dossier
•Onderscheiden begrippen
“Toegang”= principieel recht om kennis te nemenvan de inhoud van het dossier
“Wijze van toegang”
•Inzage = fysiek inkijken of volledige afdruk
•Gedeeltelijke inzage
•Gesprek
•Rapportage
(welke van de 4 methoden is afhankelijk van de inhoud en van decapaciteiten van de jongere)
Toegang tot het dossier
•Recht op toegang + toelichting
Duiding: juiste context en interpretatie
plicht communicatie in ‘begrijpelijke taal’ (geenverkleutering, maar wel best begeleiding, geenvakjargon)
•Termijn van toegang & toelichting
•15 dagen na ontvangst verzoek
Toegang tot dossier
Specifieke regeling ‘‘contextuele gegevens’’
•Begrip contextuele gegevens:
> gegevens die tegelijk de minderjarige en één of meerandere personen die deel uitmaken van hetcliëntsysteem, betreffen
•Cliëntsysteem = volgende personen:
> minderjarige + ouder(s) +opvoedingsverantwoordelijke(n)
> de personen die met de minderjarige samenwonen ophet ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang- dus niet op moment van ‘‘feiten’’
Toegang tot dossier
•Minderjarige die niet in staat is tot zelfstandigeuitoefening van zijn recht op toegang
Uitoefening van zijn recht door ouders
•Ouder kan zich niet beroepen op regeling contextuelegegevens
•niet tot de gegevens waarvan de minderjarige zich tegende toegang heeft verzet
Toegang mogelijk door bijstandspersoon
•tegenstrijdige belangen ouders-minderjarige
•niet-uitoefening toegangsrecht door ouders
Recht op aanvulling van hetdossier
•Minderjarige mag zelf documenten toevoegen
•Minderjarig mag nuances aanbrengen en zijnversie geven
Recht op afschrift/rapport van hetdossier
•Afschrift
Van gegevens waartoe toegang via inzage
•Rapport
Van gegevens waartoe toegang op andere wijze daninzage
•Afschrift/rapport = persoonlijk & vertrouwelijk
> Enkel aan te wenden voor doeleinden van jeugdhulp
•jeugdhulp > integrale jeugdhulp (bv. ookkinderpsychiater, OCMW’s, jeugdwerk…)
> Dossierhouder
•wijst minderjarige op persoonlijk & vertrouwelijk karakter
•voegt toelichting in die zin bij afschrift/rapport
Recht op verzet tegen toegangvan het dossier
•Door de MJ
•Uitdrukkelijk en gemotiveerd
•Verzet tegen toegang van iemand van hetcliëntsysteem
•Art. 25
•Één van de middelen om de vertrouwelijkheidvan de HV te bewaken is het beroepsgeheim
•Tussen de 7 sectoren is er ‘gedeeldberoepsgeheim’.
Recht op privacy
Recht op een vrij besteedbaarbedrag
•Art. 26
•= zakgeld
Recht op een menswaardigebehandeling
•Art. 27 en 28
Concreet: opleggen pedagogische sanctiesen maatregelen van vrijheidsberoving
Tijdelijke afzondering en vrijetijdsberoving isenkel mogelijk
-In belang van MJ: eigen fysieke integriteit ingevaar
-Belang van de VZ
Klachtenrecht
•Art. 29
Over de inhoud van de jeugdhulp en de wijzewaarop die wordt uitgevoerd.
Het niet naleven van de in het decreetopgesomde rechten
Klachtenprocedure moet gekend zijn bij dejongeren
Vragen?
Vragen?
•Meer info op www.osbj.be
•Voor juridische vragen kan je terecht bij onzehelpdesk
• www.jeugdrecht.be