Allochtone kinderen enadolescenten op school
Dr. Abdellatif Riffi
Pag.
ADOLESCENTIE ININTERCULTUREEL PERSPECTIEF
•
Pag.
Adolescentie in intercultureel perspectief
Welke bijzondere problemen bedreigen de
allochtone puber?
Welke kwaliteiten hebben allochtone
gezinnen?
Welke allochtone jongeren zijn at risk?
Waar moet de preventieve
jeugdgezondheidszorg op focussen?
Pag.
UNIVERSELE ASPECTENADOLESCENTIE
• HERKENBARE EN ALZO BENOEMDE FASE TUSSEN KIND EN
VOLWASSENE
• LICHAMELIJKE EN GEESTELIJKE VERANDERINGEN
• SEKSEDIFFERENTIATIE & GENDERVERSCHILLEN
• (VOORBEREIDING) PAARVORMING
• PEERGROUP SEKSEGESCHEIDEN
• ORIENTATIE OP VOLWASSEN TAKEN
• GODSDIENST,
FAMILIEVERPLICHTINGEN
ARBEID
SAMENLEVING
Pag.
ADOLESCENTIE VANUIT WESTERSPERSPECTIEF
• VERLENGDE EXPERIMENTEER PERIODE (Moratorium)
• VEEL KEUZES
- ONDERWIJS
- WERK
- SEKSUELE IDENTITEIT
- PARTNER
- WOONBESTEMMING
• JEUGDCULTUUR ‘STURM UND DRANG’
• LOSMAKINGSPROCES MEER OF MINDER CONFLICTUEUS
• PEERGROUP ZELFGEKOZEN EVENTUEEL SEKSEGEMENGD
Uit: Cultuur en Opvoeding; Interculturele pedagogiek vanuitecologisch perspectief. L.Eldering, 2002,Lemniscaat, Rotterdam
Pag.
Adolescentie = cultuur
Religie, cultuur, opleiding en sociale klassevan het gezin vormen de kaders voor deopvoeding, maar ook wat we verwachtenvan de adolescentie.
Persoonlijke ervaringen van ouders speleneen belangrijke rol in hoe zij zelf opvoeden,ook in deze levensfase van hun kinderen.
Pag.
Pag.
Autoritaire opvoeding
Ook in armoedige en bedreigende omstandigheden leidt eenautoritaire opvoeding niet automatisch tot probleemgedragbij kinderen, in tegenstelling tot wat vaak wordtverondersteld. Dat blijkt bijvoorbeeld in de Amerikaansesamenleving bij zwarte gezinnen
Veel allochtone gezinnen ouders op zoek zijn naar een nieuwevenwicht tussen traditionele opvattingen over opvoeden ende eisen die de moderne westerse samenleving stelt
Ploeg, P. van der (2006). Verwachten we niet te veel van depedagogische remedie?www.pedagogiek.net/content/artikel.php?contentID=1096)
Pag.
Autoritatieve opvoeding
Stel autoritatieve opvoedingsstijl niet als het ideaal
•De balans tussen autonomie bieden en grenzenstellen is voor veel autochtone ouders lastig tevinden (alcoholmisbruik)
•Allochtone ouders en kinderen zullen er niet meeuit de voeten kunnen; het maakt hen onzeker watschade op kan leveren
Pag.
Allochtone jongeren en adolescentie
• Levenskeuzes/levensbeschouwing
conformeren zich meer aan keus ouders
• Peers belangrijk maar opvattingen ouders
worden niet openlijk bekritiseerd
• Intimiteit vaders en zonen vaak beperkt
• Gescheiden mannen en vrouwencircuits
• Omlijnde genderopvattingen
Pag.
Casus Naijma
Naijma is een 17-jarige puber. Ze heeft
ernstige leerachterstand en een veel
schoolverzuim. Er is vermoeden van
druggebruik. Ze wil gaan samenwonen met
haar vriend. Haar ouders willen haar
uithuwelijken. De school signaleert het
veelvuldig schoolverzuim.
Pag.
Culturele competenties
Kennis
Houding
Vaardigheid
Pag.
Kennis
•Enkele woorden in de taal vd patient(begroeting)
•Kennis van culturele en religieuze diversiteit(arts is soms cult antropoloog)
•Kennis van epidemiologie van pathologieënuit herkomstland (sikkelcelanemie,familialemiddellandse zeekoorts)
Pag.
Houding
•Tijd, respect, nieuwsgierigheid
•Vermijden van vooroordelen,stereotiepen
(Alle allochtonen dramatiseren, mediterraanpijnsyndroom,…)
•Openstaan voor de culturele achtergrond vanandere (bv begroeting,schoenen uitdoen:kousen!)
•Moeizame communicatie en misverstandenvermijden:
Pag.
Vaardigheid
Interculturele bemiddeling
Migratieanamnese
Geen veterinaire geneeskunde
Pag.
Deze culturele competenties zouden moetenleiden tot een open en flexibele houding naarde patiënt, waardoor de relatie tussenpatiënt en hulpverlener verbeterd wordt.Hierdoor wordt de juiste informatieverkregen om een goede diagnose te stellen.
“De patiënt voelt zich gehoord en zal deadviezen ook beter opvolgen”.
Pag.
Probleem: moeizame communicatie enmisverstanden
•Taalproblemen
•Tijdgebrek
•Niet luisteren
•Onbegrip voor patient zijn ideeën
•Onbegrip van de patient voor de arts
•Meningsverschillen over wensen en beleid
•Patient heeft geen hulp- maar een doelvraag (lichaamstaal)
Pag.
Probleem: informele tolken
Bij probleemgevallen waar de oudersbij worden betrokken liefst geenkinderen als tolk gebruiken
Nadelen van informele tolken (filmpje)
Pag.
Casus Rachid
Rachid is 16 jaar. Zijn ouders zijn gescheiden.
Hij woont bij zijn moeder en oudere broer.
De broer brengt hem in contact met vrienden.
Ze hebben geen diploma maar rijden met een
BMW. De oom van één van de vrienden heeft
een bloeiende drughandel. Rachid gaat steeds
meer op stap met zijn broer en hetschoolverzuim neemt toe. Moeder is ongerust.
Pag.
Onderwijs
Probleemstelling allochtonen in SO/HO
Deelname en rendement van allochtone leerlingen en
studenten in SO en HO is problematisch !
Verklaringen:
• Familiale en achtergrondkenmerken (SES, beroepsactiviteit)
• Vaardigheden en mogelijkheden (cognitief, motivationeel,
affectief, gedragsvariabelen)
• Eerdere schoolopleiding
• Keuzeproces
• Academische en sociale integratie
Pag.
Onderwijs
De cijfers voor allochtonen in het HO
Instroom:
•minder dan 20% van allochtone jongens en
•minder dan 25% van allochtone meisjes begint aan HO
Bron:N. Duquet e.a., Wit krijt schrijft beter
Doorstroom
•20% TMA allochtonen slaagt tgo. 56% autochtonen
•45% drop-out bij TMA allochtonen tgo. 22% autochtonen
Bron:M. Lacante e.a., Allochtonen in het HO
Pag.
Onderwijs
Voornaamste drempels bij instroom HO
•vooropleiding en resultaten SO
•15% van allochtone studenten komt uit BSO
•Studiekeuze:motivatie voor keuze, informatie,stimulansen
•persoonlijkheidskenmerken van jongeren
•motivatie, inzet
•Thuissituatie: opleiding ouders, thuistaal
•gebrek aan rolmodellen en netwerken
Pag.
Pag.
Pag.
Pag.
Samenwerking
Zorgverleners van allochtoneafkomst
ICB
Netwerk van sociaalassistenten, verenigingen,religieuzen enz
Pag.
Casus psychiatrie?
Pag.
Gezondheidsachterstanden (1)
• Niet-westerse allochtone jongeren hebben een
hoger sterftecijfer dan hun autochtone
leeftijdsgenoten
• Minder bewegen en dikker
Overgewicht en obesitas bij jonge kinderen (0-4 jaar): gedrag enopvattingen ouders M.M.Boere-Boonekamp, M.P.L’Hoir, M.Beltman,J.Bruil, N.Dijkstra en A.C.Engelberts
Pag.
Gezondheidsachterstanden (2)
• Veel Marokkaanse en Turkse kinderen met een
verstandelijke handicap blijven in België
verstoken van deskundige hulp
• Specifieke problemen seksuele gezondheid
allochtone jeugd, maar zeker de nieuwkomers
Pag.
Gezondheidsachterstanden (3)
• Vaker psychosociale problemen, zoals slaapproblemen enhoofdpijn. Vaker extreem teruggetrokken, depressief enangstig.
Bogt, T. ter,Dorsselaer, S. van &Vollebergh, W. (2002).Psychische gezondheid: risicogedrag en welbevinden vanNederlandse scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut.
• Schizofrenie komt twee tot zes keer vaker voor
onder Marokkaanse dan onder Vlaamse families.
W.Veling (2008)Schizophrenia among ethnicminorities.Socialandcultural explanations for the increasedincidence of schizophrenia among firstandsecond-generationimmigrantsin theNetherlands.
• Meer gedragsproblemen en criminaliteit
Pag.
Asielzoekers jongeren en illegale jeugdmeer stress
• omstandigheden in het land van herkomst
• vluchtervaringen
• verliezen
• langdurige onzekerheid binnen de asielprocedure en lang
verblijf in opvang
• leven in de marge van de samenleving
• jeugd die illegaal in België verblijft bedreigd
Pag.
Kindermishandeling
•In allochtone gezinnen komt kindermishandeling 3,5 keer zoveel voor, maar “gecorrigeerd” op sociaal economischestatus 1,2 keer zo veel.
•Bij nieuwe etnisch-culturele minderheden nog steeds 2,6keer zoveel. (Afrikaans, Oost Europees)
Van IJzendoornc.s., Kindermishandeling in Nederland anno2005, LeidenAttachmentResearch Program, WODC2007
Pag.
Pag.
Pag.
Pag.
Pag.
Casus 4
Mohamed, 14 jaar, presteerde tot voor kort
vrij goed op school. Hij heeft diabetes maar
gebruikt zijn medicatie (insuline) op een goede
manier. De leerkrachten merken op dat hij
slecht presteert de laatste tijd. Hij is niet alert
in de les, zit te suffen. Op school denkt men
‘weer één die niet meer wil studeren’
Pag.
RAMADAN
Naam van de 9de maand
Gebaseerd op de maan-stand
2 Safar صفر
3 Rabi'-ul-Awwal (Rabi' I) ربيع الأول
4 Rabi'-ul-Akhir (of Rabi' al-THaany) (Rabi' II) ربيع الآخر أو ربيع الثاني
5 Jumaada-ul-Awwal (Jumaada I) جمادى الأول
6 Jumaada-ul-Akhir (of Jumaada al-THaany) (Jumaada II) جمادى الآخر أوجمادى الثاني
7 Radjab رجب
8 Sha'abaan شعبان
9 Ramadan رمضان
10 Shawwal شوّال
11 Dhul Qa'dah ذو القعدة (
12 Dhul Hidja ذو الحجة (
Pag.
Ramadan
Eén maand vasten (geen voeding, drank, sex,roken,… van zonsopgang tem zonsondergang
Patiënten weigeren soms behandeling (medicatie,inspuitingen,…)
Volgens Islam verboden om zijn gezondheid ingevaar te brengen
IM injectie en bloedafnames geen probleem
Diabetes: insulinepatiënten mogen niet vasten!
Pag.
Vasten
Juli:
Zonsopgang 4.01h
Zonsondergang 9.12h
(dit jaar opletten voordeshydratatie bij ouderen)
Geen eten, drinken, roken, sexgedurende de dag
Pag.
Implicaties op medicatie
Niet toegestane toedieningswijze
–Per os
–IV-voeding
–Neusdruppels
Deze toedieningswijzen voldoen niet aan
de criteria van de vasten
Pag.
Casus
Hayat, 17 jaar, vertelt jou dat ze een
vriendje heeft. Ze willen seks hebben.
Hayat heeft wel schrik voor haar familie.
De ouders hebben een partner voor haar
op het oog en ze zal een maagelijkheids
attest nodig hebben. Wat is jouw reactie?
Pag.
Casus
Ahmed wil niet mee doen in de lessen LO.
De leerkracht heeft een les moderne dans
Ingelast. Ahmed weigert mee te doen want zijn
godsdienst laat dit niet toe.
Pag.
Attesten
Maagdelijkheidsattesten (kwestieoverdreven, als iedereen het zou weigerendan is het probleem opgelost)
Attesten om niet te moeten zwemmentijdens de ramadan (meisjes)
Attesteren dat de persoon in kwestiemedisch in staat is om te huwen
Pag.
Man-vrouw relatie
Volgens de orde der geneesheren mag een vrouwom een arts van dezelfde sexe verzoeken indien ditmogelijk is
Cultuur is niet statisch, dus alles evolueert
In herkomstland zijn de meeste artsen ook mannen:geen probleem
Dé moslimvrouw bestaat niet
Pag.
Kleding of hoofdoek kan somsmisleidend zijn
Pag.
Conclusie
Allochtone adolescent en zijn omgeving
vraagt specifieke aandacht
• Niet dramatiseren, niet ontkennen maar
met open blik naar feiten kijken
• Lange adem vereist
• Ouders niet buitenspel zetten
• Inventief, creatief, cultuursensitief
werken