De grenzen van de overheid
Van “grote overheid” naar “grote samenleving”
Jan Van Doren
Adjunct-Directeur Kenniscentrum VOKA
Huidigsysteembotst oplimieten
De overheid is terug, meer dan ooit
-Brandweer in de financiële crisis
-Architect nieuw industrieel beleid
-Crisismanager op arbeidsmarkt
-Investeerder
-Zorgdiensten
Geen tijdelijke maar structurele trend
-Hoe rijker, hoe meer overheid (Wet van Wagner)
-Trap omhoog na elke crisis (Peacock & Wiseman)
-Diensten steeds duurder (Wet van Baumol)
-Hoe meer globaal, hoe meer overheid buffert
-Hoe minder internationaal competitief, hoe meer overheidcompenseert
-Hoe hoger afhankelijksgraad (vergrijzing), hoe meeroverheid zorg opneemt
Zorgdiensten groeien als kool
(toename aandeel in loonmassa 2000-2011)
-Onderwijs: + 6%
-Publieke diensten: + 9%
-Gezondheidszorgen: + 16%
-Maatschappelijke dienstverlening: + 42%
Opwaartste druk op Belgischeoverheid houdt aan
-Vergrijzing
-Tanende internationale concurrentiekracht
Zorg is de koekoek inhet nest van deoverheid.
Factuur gezondheidszorg + ouderenzorg(overheidsuitgaven in % BBP)
Bron: Hoge Raad van Financiën, Studiecommissie voor de vergrijzing, 2012
+2,1 M €
Factuur ouderenzorg(bijkomende overheidsuitgaven in prijzen 2012)
Bron: ECOFIN, Ageing Report, 2012
+1,8 M
+3,6 M
Huidig model leidt tot vicieuzecirkel
Toenemendekosten
Toenamepubliekbudget
Hogebelastingen
Economischdraagvlakkrimpt
Overheidsoptreden geen garantievoor succes
-Overheid mee aan bron financiële crisis/eurocrisis
-Geen track record inzake industriebeleid
-Anti-cyclisch beleid vaak symptoombestrijding
-Overheid kan niet alle zorgnoden dekken
162.000
Ouderen opwachtlijstwoonzorgcentra
bron: onderzoeksbureau Ablecare, 2012
12.000
De afgelopen 10 jaar
20.000 tot 30.000
Bijkomende bedden nodigde komende 10 jaar
bron: ING studie 2011
Overheid heeft belangrijke rol inmaatschappelijke doelstellingen
-Rule of law: eigendomsrechten, veiligheid,rechtszekerheid (état gendarme)
-Bestaanszekerheid (stabilisatie)
-Sociale gelijkheid (herverdeling)
-Publieke voorzieningen aanvullend aan de markt(allocatie)
Niet elke overheid even succesvol
-“Waar voor uw geld”
-“Why nations fail”: instituties en vertrouwen
“Waar voor je geld”- index (overheidsbeslag gerelateerd tot de duurzaamheidsindex)
1
Switzerland
2.08
18
Spain
-0.03
2
Australia
1.15
19
Luxemburg
-0.06
3
New Zealand
1.09
20
United States
-0.09
4
Korea
1.01
21
United Kingdom
-0.09
5
Iceland
0.91
22
Austria
-0.37
6
Japan
0.89
23
Slovenia
-0.44
7
Ireland
0.75
24
Poland
-0.51
8
Slovakia
0.73
25
Czech Republic
-0.57
9
Norway
0.56
26
Estonia
-0.64
10
Chile
0.53
27
Denmark
-0.80
11
Canada
0.52
28
France
-0.97
12
Germany
0.38
29
Greece
-1.03
13
Sweden
0.11
30
Belgium
-1.07
14
Finland
0.10
31
Turkey
-1.24
15
Portugal
0.10
32
Hungary
-1.26
16
Netherlands
0.08
33
Italy
-1.75
17
Mexico
0.04
•Wat bepaalt of een land welvarend is of niet?
inclusieve instituties versus extractieve instituties
•Inclusive institutions: Inclusive economicinstitutions…are those that allow and encourageparticipation by the great mass of people ineconomic activities that make best use of theirtalents and skills and that enable individuals tomake the choices they wish.
•Extractive institutions “such institutions aredesigned to extract incomes and wealth from onesubset of society to benefit a different subset.”
Belang van instituties
VERTROUWEN?
Land
in nationale regering
in regionale & lokale regering
België
38%
57%
Duitsland
41%
63%
Denemarken
42%
70%
Nederland
47%
57%
Zweden
59%
61%
Griekenland
7%
22%
Spanje
11%
21%
From “big state” to “big society”
“We are in a transition froma big state to a small state,and from a small society toa big society”
Van “grote staat” naar “grotesamenleving
Van “grote staat” naar “grotesamenleving
-Verantwoodelijkheid individu
-Rol middenveld
-Ondernemerschap in (semi)publieke diensten
-Overheid: van actor naar regisseur
-Alles heeft een prijs
Belgisch/Vlaamse praktijk
-Levenslang leren (leerrekening)
-Vlaamse zorgverzekering
-Familiale solidariteit
-Ondernemerschap in zorgdiensten
-Rekening rijden
-Meer inzetten of groei
De grenzen van de overheid
CEDERDIALOGEN
Jan Van Doren
Adjunct-Directeur Kenniscentrum VOKA