Relaxatiebij mensen met dementie
Karl Devreese
WZC Westervier Brugge
karl.devreese@skynet.be
Relaxatiebij mensen met Dementie
Waarom Relaxatie bij dementie? T
Sofrologische toepassing bij mensenmet beginnende dementie P
Haptonomische toepassing bij mensenmet gevorderde dementie P
Waarom Relaxatie bijDementie
Behoeven mensen met dementie relaxatie?
G.Willems (2002): “...mensen met dementie zijnsteeds minder in staat spanningen te mentaliserenen te verwerken. Zo wordt deze overspoeld doorinterne en externe sensaties, die hij onmiddellijkuitreageert. Dit leidt soms tot .....angst, onrust enagressie...”
Waarom Relaxatie bijDementie
Behoeven mensen met dementie relaxatie?
De mens met dementie vertoont eigen-aardig gedrag(J. Abrahams)...het gedrag dient heel veel alskanalisatie van innerlijke processen, negatievegevoelens en...onbegrijpelijke cognities...gedrag isde enige wijze om de buitenwereld te signaleren dathij zijn innerlijke onrust, zijn somatische spanning,zijn verdriet, zijn onzekerheid...zijn lijden beleeft.
Waarom Relaxatie bijDementie
Behoeven mensen met dementie relaxatie?
De mens met dementie wordt steeds minderbekwaam om waargenomen prikkels teverwerken.
Gerdner (2000): Dit resulteert in eenprogressieve verlaging van de individuelestressdrempel en een verhoogde kans tot angst
Waarom Relaxatie bijDementie
Behoeven mensen met dementie relaxatie?
Bradford Dementia Group(2000):gedragsindicatoren, wijzend op een niet-welbevinden en die tot het arsenaal van eigenaardiggedrag van mensen met dementie zijn o.a.:spanning, depressie, wanhoop, boosheid, angst,vrees, verveling, fysische pijn, tekort aan comfort,lichamelijke spanning, agitatie, apathie, introvertie,isolatie
Wat doet relaxatie bij mensenmet dementie?
bereiken van innerlijke rust
verminderen van negatieveindicatoren, ruimte vrijmaken voorpositieve lichaamsbeleving
RELAXATIE =
losmaking, verslapping van de spieren
ontspanning van lichaam en geest
vertraagde reactie waardoor een nieuwevenwicht ontstaat
bereiken van fysische en geestelijkeontspanning
RELAXATIE =
Van Craen: ‘eenvoudigeontspanningsmethode om zich beter tewapenen tegen dagelijkse spanningenen stress’
Van Egdom: ‘een middel, een techniekwaarbij de uitvoerder zijn lichaam engeest tot rust brengt’
RELAXATIE =
Verdegem: bereiken van innerlijke rust, hetzichzelf terug onder controle krijgen
Springael: ontspanning=activiteit
Linehan: het veranderen van de wijzewaarmee het lichaam op stress en crisesreageert
Wolpe: ideale reactie om een ongewenstereactie te elimineren
RELAXATIE =
bewuste ervaring van een aangename,zijnsvolle rusttoestand
gereguleerde spanningstoestand
Relaxatie....
...methode, techniek, oefening,...
...therapie (ontspanningskinesitherapie)
...moment, relaxerende interventie
relaxerende zorg
Relaxerende zorg
een gepaste en aangepaste, steedsafstemmende, respectvolle, ongehaaste,individuele gemoduleerde zorg, waarbijzorggever en zorgvrager zichzelf kunnenhandhaven en zijn voor, tijdens en na hetzorgmoment
Relaxatie....methodiek
verloop van het relaxatiemoment
organisatorische voorwaarden
Verloop van hetrelaxatiemoment
uitnodiging - preparatie
inductie lichamelijke ontspanning
inductie mentale ontspanning
suggestieve fase
deductie
evaluatie - dialoog
Verloop van hetrelaxatiemoment
Organisatorischevoorwaarden
een rustige omgeving
comfortabele houding
passieve ingesteldheid
uitvoeren van een mentale opdracht
Indeling van derelaxatietechnieken
actief(A)versus passief(P)
mentaal(M)versus somatisch(So)
statisch(St)versus dynamisch(D)
westers(W)versus oosters(O)
verbaal(V)versus non-verbaal(nV)
Indeling van derelaxatietechnieken
actief(A) versus passief (P)
A: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec
P: oa Wintrebert, dynamische hapto-relaxatie
Indeling van derelaxatietechnieken
mentaal (M) versus somatisch (So)
M: oa autogene training, sofronisatie
So: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec
Indeling van derelaxatietechnieken
statisch (St) versus dynamisch (D)
St: oa statische sofronisatietechniek,autogene training,...
D: oa dynamische sofronisatietechniek,Sherborne-oefeningen, dynamische hapto-relaxatie, ritmisch gepulseerde relaxatie,passieve mobilisaties, ...
Indeling van derelaxatietechnieken
westers (W) versus oosters (O)
W: oa Jacobson, Schultz,...
O: yoga, TaiChi,...
Sofrologische Ontspanningsmethode
W + O
Indeling van derelaxatietechnieken
verbaal (V) vrs non-verbaal (nV)
V: verbale begeleiding, terpnos logos
nV: lichamelijk contact staat centraal
Welke relaxatietechniek bijmensen met dementie?
ngl. belevingsfase:
bedreigde-ik: alle technieken (V en nV)
verdwaalde-ik: nV krijgt voorrang
verborgen-ik: enkel nV (nog D)
verzonken-ik: enkel nV (soms D)
Relaxatie bij een persoon metdementie met bedreigde ik-dementie
de sofrologische relaxatie (I)
de metaforische relaxatie
...
De Sofrologische Relaxatie
techniek: A, M, St, W+O, V
sofrologie :
= studie van de harmonie van hetmenselijk bewustzijn
= wetenschap van het menselijkbewustzijn en van de waarden van detranscendentale existentie van het zijn
= wetenschap van de ‘juiste’ spanning
De Sofrologische Relaxatie
oa 2 principes:
positieve aktie
vrijheid van beleving van hetontspanningsgevoel
De Sofrologische Relaxatie
actieve rusthouding (Isocay-posture)
Demonstratie
Veranderingen door relaxatie
fysiologische veranderingen
psychologische veranderingen
....veranderingen
Fysiologische Veranderingen
spiertonusdaling
daling van hartritme, bloeddruk
perifere vasodilatatie
daling ademfrequentie
verlaagde zweetsecretie, vermindering inzuurstofconsumptie, verhoogde huidweerstand,vertraging van hersengolfpatronen,..
PsychologischeVeranderingen
hypometabole toestand
Bewustwording van passiviteit verlaagt arousal
Vermindering drang naar actie
Afgenomen somatische alertheid
Vermindering psychische alertheid
Stijging introspectief vermogen
Verhoging concentratievermogen
Toename suggestibiliteit
Positievere lichaamsbeleving
Vermindering angst-en spanningsgevoelens
Innerlijke rust
....Veranderingen
...aandachts/verwen/genotsmoment
...positievere gedachtenstroming
...contact met eigen lichaam wordt terugdirecter
...zijnstoestand kan ‘toch’ anders,rustiger, vredevoller ervaren worden
Relaxatie bij een persoon metdementie met verdwaalde ik-dementie
dynamische hapto-relaxatie (II)
zintuiglijke relaxatie
....
De Dynamische Hapto-Relaxatie
techniek: P, So, D, nV
3 pijlers:
Dynamisch
Haptonomie
Relaxatie
Demonstratie
Handgrepen:
•Afstrijken
•Wiegen
•Besneeuwen
•Schouderschommelen
•Schouderfricties
•Nekfricties
•Balanceren
•Ontladen
•Uitwiegelen
Tips voor ‘gepast’ contact
verwacht niets, blijf aanwezig tijdenshet relaxatiemoment
blijf maximaal aanwezig, voorzieafstand
wees beschikbaar in je
aanwezigheid
wees behoedzaam in jebeschikbaarheid
Tips voor ‘gepast’ contact
leg uit wat je doet en laat je stem dehandgrepen begeleiden
zorg dat je zelf ontspannen bent en hetcomfortabel hebt
men zegge het voort....
Coördinaten
Karl Devreese WZC Westervier, Brugge
kinesitherapeut, relaxatietherapeut
auteur van Relaxatie bij dementerenden,Kluwer 2003
co-auteur van Een steen in je hand, Garant2008
coördinerend docent Relaxerende Zorg,(www.vorm.be)