Beroepsethiek in tijden vanvermarktingStudiedag NVVH, Garderen 7-11-2008Beroepsethiek in tijden vanvermarktingStudiedag NVVH, Garderen 7-11-2008
NWO project The Robustness ofMedical Professional EthicsNWO project The Robustness ofMedical Professional Ethics
Jolanda Dwarswaard,Jolanda Dwarswaard,
Medard Hilhorst &Medard Hilhorst &
Margo TrappenburgMargo Trappenburg
Korte beschrijving van het projectKorte beschrijving van het project
De invloed van maatschappelijke veranderingen op demedisch-professionele beroepsethiekDe invloed van maatschappelijke veranderingen op demedisch-professionele beroepsethiek
Drie typen verandering:Drie typen verandering:
Veranderende patiënten (mondiger, hoger opgeleid)Veranderende patiënten (mondiger, hoger opgeleid)
Veranderende dokters (meer vrouwen, andere generaties)Veranderende dokters (meer vrouwen, andere generaties)
Overheidsbeleid (marktwerking)Overheidsbeleid (marktwerking)
Twee casesTwee cases
HuisartsenHuisartsen
Persoonlijk contactmet patiëntenPersoonlijk contactmet patiënten
Relatief veel vrouwen:35%Relatief veel vrouwen:35%
Individuele ofgroepspraktijkIndividuele ofgroepspraktijk
ChirurgenChirurgen
Minder contact metpatiëntenMinder contact metpatiënten
Weinig vrouwen: 13%Weinig vrouwen: 13%
ZiekenhuisZiekenhuis
MethodeMethode
Documentenanalyse Huisarts & Wetenschap 1956-2007 enHuisarts in Praktijk (De Huisarts)Documentenanalyse Huisarts & Wetenschap 1956-2007 enHuisarts in Praktijk (De Huisarts)
Documentenanalyse chirurgentijdschriften:Documentenanalyse chirurgentijdschriften:
–Archivum Chirurgicum Neerlandicum (1949-1979)–Archivum Chirurgicum Neerlandicum (1949-1979)
–The Netherlands Journal of Surgery (1980-1991)–The Netherlands Journal of Surgery (1980-1991)
–Nederlands Tijdschrift voor Heelkunde–Nederlands Tijdschrift voor Heelkunde
(1991-2008)(1991-2008)
Interviews met drie generaties artsen; pilot huisartsen doorstudent Bram van Vliet. Vooronderzoek voor de Raad voorVolksgezondheids en zorg, onder praktiserende artsen(diverse specialismen). Enkele chirurgen geïnterviewd doorJolanda Dwarswaard (gepensioneerd en mid career).Interviews met drie generaties artsen; pilot huisartsen doorstudent Bram van Vliet. Vooronderzoek voor de Raad voorVolksgezondheids en zorg, onder praktiserende artsen(diverse specialismen). Enkele chirurgen geïnterviewd doorJolanda Dwarswaard (gepensioneerd en mid career).
De huisarts van vroeger: totaletoewijdingDe huisarts van vroeger: totaletoewijding
Traditionele huisarts: solopraktijk met meewerkendevrouw.Traditionele huisarts: solopraktijk met meewerkendevrouw.
“Mijn vader was huisarts endie deed echt alles voor zijnwerk. Die was solist in eendorp en hij was de enigehuisarts. Hij had dag en nachtdienst. En weekend in,weekend uit. En een keer perjaar had hij een maand eenwaarnemer die hij zelfbetaalde om op vakantie tegaan.” (interview huisarts)“Mijn vader was huisarts endie deed echt alles voor zijnwerk. Die was solist in eendorp en hij was de enigehuisarts. Hij had dag en nachtdienst. En weekend in,weekend uit. En een keer perjaar had hij een maand eenwaarnemer die hij zelfbetaalde om op vakantie tegaan.” (interview huisarts)
Beschikbaar 24 uur per dagBeschikbaar 24 uur per dag
“The doctor cannot – asothers are wont to do – endhis daily duties at a specifichour. He must also spend theevening at his work and isobliged to be ready andwaiting at ungodly hours, toallow himself to be lifted fromhis bed when somebody fallsill or needs him in any otherway. The clock of the healthyman runs from 8 a.m. tillmidnight, that of the ill from 8a.m. to 8 p.m.” (HuddlestonSlater 1940 p.144)“The doctor cannot – asothers are wont to do – endhis daily duties at a specifichour. He must also spend theevening at his work and isobliged to be ready andwaiting at ungodly hours, toallow himself to be lifted fromhis bed when somebody fallsill or needs him in any otherway. The clock of the healthyman runs from 8 a.m. tillmidnight, that of the ill from 8a.m. to 8 p.m.” (HuddlestonSlater 1940 p.144)
Totale toewijding: chirurgenTotale toewijding: chirurgen
Wijlen dr. NoorderbosWijlen dr. Noorderbos
“In the mornings hewent to his clinic bypublic transport and hedid not return until latein the evening. Heworked throughout theday, giving lectures andperforming exceptionallydifficult and tiringoperations (…) Hisevenings, too, weredevoted to study and tothe preparations of hislectures.” (Kummer1954 p. 176)“In the mornings hewent to his clinic bypublic transport and hedid not return until latein the evening. Heworked throughout theday, giving lectures andperforming exceptionallydifficult and tiringoperations (…) Hisevenings, too, weredevoted to study and tothe preparations of hislectures.” (Kummer1954 p. 176)
Totale toewijding: chirurgenTotale toewijding: chirurgen
Bij de dood van Professor Boerema:Bij de dood van Professor Boerema:
“He was a very ambitious man with pronounced features, a manof strong convictions and rigid principles. It was by no means aneasy task to satisfy him as a resident or a staff member. Hedemanded absolute discipline and devotion and he ran hisdepartment with authority. Many admired him and some criticizedhim for this reason. He was the personification of discipline,devotion, self-sacrifice, timeless energy and the highest standardsin all respects.” (Kuijjer 1980 p. 82)“He was a very ambitious man with pronounced features, a manof strong convictions and rigid principles. It was by no means aneasy task to satisfy him as a resident or a staff member. Hedemanded absolute discipline and devotion and he ran hisdepartment with authority. Many admired him and some criticizedhim for this reason. He was the personification of discipline,devotion, self-sacrifice, timeless energy and the highest standardsin all respects.” (Kuijjer 1980 p. 82)
Bij de dood van dokter Barendregt:Bij de dood van dokter Barendregt:
“He was, without doubt, a born surgeon; a man possessing to ahigh degree the special physical and mental capacities, incombination with the technical skill and devotion to duty, sonecessary for such an arduous task.” (Nuboer 1960 p. 323)“He was, without doubt, a born surgeon; a man possessing to ahigh degree the special physical and mental capacities, incombination with the technical skill and devotion to duty, sonecessary for such an arduous task.” (Nuboer 1960 p. 323)
Veranderende dokters I: de huisartsVeranderende dokters I: de huisarts
Beeld van totale toewijdingbegint al te verkruimelen aanbegin jaren 60Beeld van totale toewijdingbegint al te verkruimelen aanbegin jaren 60
Samenwerking enprofessionalisering. Desuggestie is dat deessentie van hethuisartsenvak (continuepersoonlijke zorg) overeindis gebleven.Samenwerking enprofessionalisering. Desuggestie is dat deessentie van hethuisartsenvak (continuepersoonlijke zorg) overeindis gebleven.
Onder de oppervlakte is deinhoud van het begripcontinuïteit echter volledigveranderd.Onder de oppervlakte is deinhoud van het begripcontinuïteit echter volledigveranderd.
Werk totaal veranderd Werk totaal veranderd
Groepspraktijken en parttime werk zijn bijnastandaard geworden.Groepspraktijken en parttime werk zijn bijnastandaard geworden.
In de huisartstijdschriftenis hier bijna geendiscussie/zorg over.In de huisartstijdschriftenis hier bijna geendiscussie/zorg over.
Veranderende dokters II: chirurgieVeranderende dokters II: chirurgie
Veel meer zorg en debatVeel meer zorg en debat
Debat begint naaraanleiding van reguleringvan arbeidstijd door deoverheid.Debat begint naaraanleiding van reguleringvan arbeidstijd door deoverheid.
Men is bezorgd dat nieuweartsen niet meer aan dekwaliteitseisen zullenvoldoen, bezorgd overcontinuïteit.Men is bezorgd dat nieuweartsen niet meer aan dekwaliteitseisen zullenvoldoen, bezorgd overcontinuïteit.
Issue blijft op de agendaIssue blijft op de agenda
21ste eeuw uitvoerig debatover deze kwestie inchirurgentijdschrift.21ste eeuw uitvoerig debatover deze kwestie inchirurgentijdschrift.
Vanaf 1997 worden deveranderingen alsonvermijdelijk beschouwd,maar men slaagt er nietgoed in de werkcultuur aante passen.Vanaf 1997 worden deveranderingen alsonvermijdelijk beschouwd,maar men slaagt er nietgoed in de werkcultuur aante passen.
Continuïteit in de chirurgieContinuïteit in de chirurgie
“Dus ik vind, maar zo ben ik opgevoed, als je een groteoperatie hebt gedaan. Als ik iets had gedaan, een groteoperatie en dat ging niet goed. Dat liet ik aan niemandover. Dit is mijn kruis, tussen aanhalingstekens en datmoet ik zelf oplossen. En dan ging ik drie keer per dag bijde patiënt kijken als het nodig was.” (gepensioneerdchirurg)“Dus ik vind, maar zo ben ik opgevoed, als je een groteoperatie hebt gedaan. Als ik iets had gedaan, een groteoperatie en dat ging niet goed. Dat liet ik aan niemandover. Dit is mijn kruis, tussen aanhalingstekens en datmoet ik zelf oplossen. En dan ging ik drie keer per dag bijde patiënt kijken als het nodig was.” (gepensioneerdchirurg)
“Ja, de schaduwzijde van het geheel is (…) ja, decontinuïteit van zorg toch wel minder is geworden. Laat ikzeggen, het zorg dragen dat er behoorlijk continuïteit isvereist veel meer inspanning als vroeger toen je natuurlijkeen groter aantal uren werkte.” (gepensioneerd chirurg)“Ja, de schaduwzijde van het geheel is (…) ja, decontinuïteit van zorg toch wel minder is geworden. Laat ikzeggen, het zorg dragen dat er behoorlijk continuïteit isvereist veel meer inspanning als vroeger toen je natuurlijkeen groter aantal uren werkte.” (gepensioneerd chirurg)
Gepensioneerd chirurgGepensioneerd chirurg
“Nu ben je wat meer regisseur. Dan verwijs je door voorvoorlichting naar een nurse practitioner, dan komt het bijde verschillende specialisten en dan komt het op eengegeven moment wel weer bij jou terug. Maar dat, dat zoumij… Ja dat vind ik een verarming van mijn functioneren alsik dat nu zo zou moeten doen. Omdat ik vind dat ik datmoet doen. En ja, dat ik die gesprekken toch moet doen.”(gepensioneerd chirurg)“Nu ben je wat meer regisseur. Dan verwijs je door voorvoorlichting naar een nurse practitioner, dan komt het bijde verschillende specialisten en dan komt het op eengegeven moment wel weer bij jou terug. Maar dat, dat zoumij… Ja dat vind ik een verarming van mijn functioneren alsik dat nu zo zou moeten doen. Omdat ik vind dat ik datmoet doen. En ja, dat ik die gesprekken toch moet doen.”(gepensioneerd chirurg)
TussenconclusieTussenconclusie
Continuïteit in praktijk misschien wel belangrijker voorchirurgen dan voor huisartsen (hoewel die er veel meerover praten en schrijven).Continuïteit in praktijk misschien wel belangrijker voorchirurgen dan voor huisartsen (hoewel die er veel meerover praten en schrijven).
Veranderende patiënten en de huisartsVeranderende patiënten en de huisarts
Jaren 50 en 60Jaren 50 en 60
Identiteitscrisis huisartsenIdentiteitscrisis huisartsen
Leidt tot definitie vannieuwe rol, met veelaandacht voor persoon enfamilie van de patiëntLeidt tot definitie vannieuwe rol, met veelaandacht voor persoon enfamilie van de patiënt
Wel op paternalistischewijze.Wel op paternalistischewijze.
Jaren 70 en 80Jaren 70 en 80
Patiënten moeten mondigen verantwoordelijkworden, baas over eigengezondheid. Opvoedingdoor huisartsen, patiëntenzijn er nog niet aan toe.Patiënten moeten mondigen verantwoordelijkworden, baas over eigengezondheid. Opvoedingdoor huisartsen, patiëntenzijn er nog niet aan toe.
Voor huisartsen is nadrukop verantwoordelijkheidpatiënt ook wel makkelijk(t.o.v. claimendepatiënten)Voor huisartsen is nadrukop verantwoordelijkheidpatiënt ook wel makkelijk(t.o.v. claimendepatiënten)
Mol en van Lieshout, Ziek is het woord niet
De patient en de huisartsDe patient en de huisarts
Vanaf 1990Vanaf 1990
Minder discussie over rol vande patiënt.Minder discussie over rol vande patiënt.
Opvoeding door huisartsengaat door. Nu opvoeding totzuinigheid en gepast gebruik.Opvoeding door huisartsengaat door. Nu opvoeding totzuinigheid en gepast gebruik.
Huisartsen denken dat dit henniet in dank wordtafgenomen. Marktwerkingwordt gezien als bedreigingvan zuinigheid en gepastgebruik.Huisartsen denken dat dit henniet in dank wordtafgenomen. Marktwerkingwordt gezien als bedreigingvan zuinigheid en gepastgebruik.
Staatssecretaris Simons
(Lubbers III)
Patiënt en chirurgPatiënt en chirurg
Patient als object van studiePatient als object van studie
Verandering in patiënten komtaan de orde via wetgevingVerandering in patiënten komtaan de orde via wetgeving
1993: commissie over deWgbo1993: commissie over deWgbo
Meer aandacht voorcommunicatievevaardigheden.Meer aandacht voorcommunicatievevaardigheden.
Informatie geven wordtbeschouwd als moeilijk entijdrovend.Informatie geven wordtbeschouwd als moeilijk entijdrovend.
OverheidsbeleidOverheidsbeleid
Aanvankelijk fel verzet vanhuisartsen tegen marktwerking entegen nieuwe zorgstelsel.Aanvankelijk fel verzet vanhuisartsen tegen marktwerking entegen nieuwe zorgstelsel.
Omslag in manier van werken endenken rond 2006?Omslag in manier van werken endenken rond 2006?
Huisarts interviewsHuisarts interviews
“Ook in deze praktijk zullen zo nu en dan ECG’tjes gedraaidworden, niet omdat ik het noodzakelijk vind, maar omdat depatiënt het gedeeltelijk vraagt en omdat ik daar een vergoedingtegenover zie staan, terwijl ik vroeger misschien gezegd zouhebben: Nou dat lijkt me niet zo’n nuttige bijdrage aan hetonderzoek.”“Ook in deze praktijk zullen zo nu en dan ECG’tjes gedraaidworden, niet omdat ik het noodzakelijk vind, maar omdat depatiënt het gedeeltelijk vraagt en omdat ik daar een vergoedingtegenover zie staan, terwijl ik vroeger misschien gezegd zouhebben: Nou dat lijkt me niet zo’n nuttige bijdrage aan hetonderzoek.”
“Wat ik vaak merk is dat je meer defensief wordt en meerklantgericht wordt. Dat gaat niet altijd samen met die eed, denkik hè. Als ik uitga van het uitgangspunt: ik doe iets voor jouomdat het goed is voor je gezondheid, dan betekent ook wel eensdat we het niet met elkaar eens zijn. Als je servicegerichtheidvooropstelt, dan probeer je een klant tevreden te stellen.”“Wat ik vaak merk is dat je meer defensief wordt en meerklantgericht wordt. Dat gaat niet altijd samen met die eed, denkik hè. Als ik uitga van het uitgangspunt: ik doe iets voor jouomdat het goed is voor je gezondheid, dan betekent ook wel eensdat we het niet met elkaar eens zijn. Als je servicegerichtheidvooropstelt, dan probeer je een klant tevreden te stellen.”
Huisarts interviewsHuisarts interviews
“En dan kom je op een oud uitgangspunt. Een goede dokter is eendokter die de autonomie van zijn patiënt nastreeft en hem nietzieker maakt. Alleen, dat ik als je puur naar marktwerking kijkt, ishet je eigen glazen intrappen. Want een goede winkelier, die bindtzijn klant aan zijn werkplaats, hè?”“En dan kom je op een oud uitgangspunt. Een goede dokter is eendokter die de autonomie van zijn patiënt nastreeft en hem nietzieker maakt. Alleen, dat ik als je puur naar marktwerking kijkt, ishet je eigen glazen intrappen. Want een goede winkelier, die bindtzijn klant aan zijn werkplaats, hè?”
“Ik ben bang dat er steeds meer collegae zeggen, op grond vande ontwikkelingen waar we het eerder over gehad hebben, dat ermensen zullen zeggen van ja jongens, waar doe ik het voor. Maarals ik dit allemaal niet doe, dan doet een ander het. En doet eenander het, dan lopen ze naar die ander toe en ben ik die patiëntkwijt. Ja, dat is een stuk geneeskunde waarvan ik zeg, deden wevroeger eerst wat echt nodig was, het wordt steeds meer eensoort wensgeneeskunde.”“Ik ben bang dat er steeds meer collegae zeggen, op grond vande ontwikkelingen waar we het eerder over gehad hebben, dat ermensen zullen zeggen van ja jongens, waar doe ik het voor. Maarals ik dit allemaal niet doe, dan doet een ander het. En doet eenander het, dan lopen ze naar die ander toe en ben ik die patiëntkwijt. Ja, dat is een stuk geneeskunde waarvan ik zeg, deden wevroeger eerst wat echt nodig was, het wordt steeds meer eensoort wensgeneeskunde.”
Hoe te reageren opoverheidsbeleid?Hoe te reageren opoverheidsbeleid?
Loyaal meedoenLoyaal meedoen
Als jullie het willen, kunnen jullie hetkrijgen ookAls jullie het willen, kunnen jullie hetkrijgen ook
In mijn OK/spreekkamer/klaslokaal ben ikkoningIn mijn OK/spreekkamer/klaslokaal ben ikkoning
Blijven tegensprekenBlijven tegenspreken
Jeroen Dijsselbloem
Loyaal meedoenLoyaal meedoen
“Ik werk natuurlijk niet voor niets in een ZBC. Ik was éénvan de eersten die een website had, die mezelf promootte.(…) ik houd wel van marketing. Dus ik vind dat je metelkaar makkelijk een beetje moet kunnen strijden om depatiënt. Beter dan dat een patiënt moet smeken door wiehij geopereerd wordt. Dus ik vind die marketing wel leuk.En dan is het natuurlijk ook wel leuk dat je kunt, metelkaar kunt concurreren over wie gebruikt nu eigenlijk debeste prothese. En stel je voor dat ik een dure prothesegebruik, omdat ik denk dat die beter is, dan moet ik datook kunnen zeggen. Ik gebruik een fantastische protheseen daarmee kan de patiënt bijvoorbeeld na twee dagennaar huis of daardoor hoeft de patiënt de eerste twaalf jaarniet geheropereerd te worden.” (Orthopedisch chirurg)“Ik werk natuurlijk niet voor niets in een ZBC. Ik was éénvan de eersten die een website had, die mezelf promootte.(…) ik houd wel van marketing. Dus ik vind dat je metelkaar makkelijk een beetje moet kunnen strijden om depatiënt. Beter dan dat een patiënt moet smeken door wiehij geopereerd wordt. Dus ik vind die marketing wel leuk.En dan is het natuurlijk ook wel leuk dat je kunt, metelkaar kunt concurreren over wie gebruikt nu eigenlijk debeste prothese. En stel je voor dat ik een dure prothesegebruik, omdat ik denk dat die beter is, dan moet ik datook kunnen zeggen. Ik gebruik een fantastische protheseen daarmee kan de patiënt bijvoorbeeld na twee dagennaar huis of daardoor hoeft de patiënt de eerste twaalf jaarniet geheropereerd te worden.” (Orthopedisch chirurg)
Gedragsregels voor artsen1936
“Iemand, die geen roeping voelt voor hetgeneesheerschap, kan het niet ten vollegoed uitoefenen.
Geneesheer zijn wil zeggen dienaar zijn,dienaar van den zieken mensch.”
“Een beroep als het onze moet niet met datvan een handelsman over één kamgeschoren kunnen worden; een medicusdie graag reclame maakt doet beter,evenals zijn collega, wien het alleen omgeld verdienen te doen is, in den handel tegaan, waar zijn karakter en gaven meer tothun recht kunnen komen dan in demedische praktijk.”
“Zoo nadrukkelijk mogelijk moeten wijaanstonds als onze meening hierneerschrijven, dat wanneer een arts, inwelke mate of in welk opzicht dan ook, ertoe meewerkt om de aandacht van hetpubliek op zich te vestigen, hij een daadbegaat die strijdt met de eerste beginselenvan de medische ethiek.”
Loyaal meedoenLoyaal meedoen
“Ik denk: het is ook goed dat er van buitenaf grenzenworden gesteld aan financiering of behandeling. Wat datbetreft, dat zullen niet alle psychiaters of medici met meeens zijn. Maar, de vraag is natuurlijk vaak eindeloos. Endat vind ik ook wel een taak van managers om te zeggen:dit doen we wel en dit doen we niet. Of: voor bepaaldebehandelingen stellen we een maximum van het aantalsessies. (…) ik vind dat daar toch, ook hier, te lang teweinig naar gekeken is. Dat mensen gewoon maar kondenblijven behandelen. Dat je zag dat mensen soms al driejaar in behandeling waren. En dat dan niemand vroeg: watben je eigenlijk aan het doen met die patiënt. Of: wordt dieal beter? Of: schiet het een beetje op?” (Psychiater)“Ik denk: het is ook goed dat er van buitenaf grenzenworden gesteld aan financiering of behandeling. Wat datbetreft, dat zullen niet alle psychiaters of medici met meeens zijn. Maar, de vraag is natuurlijk vaak eindeloos. Endat vind ik ook wel een taak van managers om te zeggen:dit doen we wel en dit doen we niet. Of: voor bepaaldebehandelingen stellen we een maximum van het aantalsessies. (…) ik vind dat daar toch, ook hier, te lang teweinig naar gekeken is. Dat mensen gewoon maar kondenblijven behandelen. Dat je zag dat mensen soms al driejaar in behandeling waren. En dat dan niemand vroeg: watben je eigenlijk aan het doen met die patiënt. Of: wordt dieal beter? Of: schiet het een beetje op?” (Psychiater)
Loyaal meedoenLoyaal meedoen
“het is heel belangrijk dat er gemeten wordt, dat jeinzichtelijk maakt wat jouw resultaten zijn bij debehandeling van een bepaalde ziekte of aandoening. Maardat moet je wel op een goede manier. Het artikel is metenis weten, maar je moet niet meten met een elastiek. En datis precies waar het omgaat. De chirurgen hebben boter ophun hoofd, want die hebben nooit meetmethodesontwikkeld. Die hebben niet gezegd van wij moeten alsberoepsgroep aangeven op wat voor manier we onzeresultaten meten.” (gepensioneerd chirurg)“het is heel belangrijk dat er gemeten wordt, dat jeinzichtelijk maakt wat jouw resultaten zijn bij debehandeling van een bepaalde ziekte of aandoening. Maardat moet je wel op een goede manier. Het artikel is metenis weten, maar je moet niet meten met een elastiek. En datis precies waar het omgaat. De chirurgen hebben boter ophun hoofd, want die hebben nooit meetmethodesontwikkeld. Die hebben niet gezegd van wij moeten alsberoepsgroep aangeven op wat voor manier we onzeresultaten meten.” (gepensioneerd chirurg)
Als jullie het willen, kunnen julliehet krijgen ookAls jullie het willen, kunnen julliehet krijgen ook
Grapje op huisartsencongres.
Vroeger zeiden we: als het over twee weken niet over is komt u
nog maar een keertje terug. Nu zeggen we: zullen we een afspraak
maken voor over twee weken? Kassa!
Zelfde verschijnsel in de chirurgieZelfde verschijnsel in de chirurgie
“Kijk maar naar de oncologie. Als mensen redelijk hopelozevormen van kanker hebben waarbij je gewoon weet dat eenoperatie gewoon geen winst meer oplevert, zijn er zoveelmensen die zeggen, al is er maar een procent kans, wil jehet alsjeblieft doen. En naarmate de marktwerking sterkeris en die dokter zegt ja, ik kan nog een uur gaan zittenpraten waarom het niet hoeft maar ik kan ook denken: menwil het, iedereen roept dat het meer patiëntgerichte zorgmoet worden. Dus ik ben politiek correct bezig, ik verdiener meer aan, ik vind het veel leuker om te opereren dan omeen uur lang te gaan zitten praten. Dus welke incentive hebik nog om aan de patiënt uit te leggen dat het echt niethoeft. Dus er ligt daar een redelijk complexe balans.”(praktiserend chirurg)“Kijk maar naar de oncologie. Als mensen redelijk hopelozevormen van kanker hebben waarbij je gewoon weet dat eenoperatie gewoon geen winst meer oplevert, zijn er zoveelmensen die zeggen, al is er maar een procent kans, wil jehet alsjeblieft doen. En naarmate de marktwerking sterkeris en die dokter zegt ja, ik kan nog een uur gaan zittenpraten waarom het niet hoeft maar ik kan ook denken: menwil het, iedereen roept dat het meer patiëntgerichte zorgmoet worden. Dus ik ben politiek correct bezig, ik verdiener meer aan, ik vind het veel leuker om te opereren dan omeen uur lang te gaan zitten praten. Dus welke incentive hebik nog om aan de patiënt uit te leggen dat het echt niethoeft. Dus er ligt daar een redelijk complexe balans.”(praktiserend chirurg)
Zelfde verschijnsel in de chirurgieZelfde verschijnsel in de chirurgie
“een vriendje van hem, die in de maag, darm en leverziektenopgeleid was, die begon een privé-scopie kliniek. En die gaatadverteren met: Weet u wel zeker dat u geen dikke darm kankerhebt? U weet het pas zeker als u bij mij bent geweest voor eenscopie. Genereert gewoon zijn eigen aanbod. En het is in zijnfinancieel belang dat alle mensen erg bang zijn dat ze dikke darmkanker hebben.” (praktiserend chirurg)“een vriendje van hem, die in de maag, darm en leverziektenopgeleid was, die begon een privé-scopie kliniek. En die gaatadverteren met: Weet u wel zeker dat u geen dikke darm kankerhebt? U weet het pas zeker als u bij mij bent geweest voor eenscopie. Genereert gewoon zijn eigen aanbod. En het is in zijnfinancieel belang dat alle mensen erg bang zijn dat ze dikke darmkanker hebben.” (praktiserend chirurg)
In mijn paleis ben ik de koningIn mijn paleis ben ik de koning
“als je, bij wijze van spreken, je zou laten leiden door anderemotieven dan doen wat voor de patiënt het beste is, dan zou jevolstrekt niet integer bezig zijn. Een röntgenoloog heeft er baatbij om zoveel mogelijk foto’s te maken, maar toch zullen alleröntgenologen heel kritisch zijn. Moet er wel een foto gemaaktworden en krijg je feedback van: was dat nou wel nodig. Terwijlals ze niet integer zouden zijn, dan zouden ze dat niet doen. Danzeg je gewoon, hoe meer hoe beter.” (Gynaecoloog)“als je, bij wijze van spreken, je zou laten leiden door anderemotieven dan doen wat voor de patiënt het beste is, dan zou jevolstrekt niet integer bezig zijn. Een röntgenoloog heeft er baatbij om zoveel mogelijk foto’s te maken, maar toch zullen alleröntgenologen heel kritisch zijn. Moet er wel een foto gemaaktworden en krijg je feedback van: was dat nou wel nodig. Terwijlals ze niet integer zouden zijn, dan zouden ze dat niet doen. Danzeg je gewoon, hoe meer hoe beter.” (Gynaecoloog)
“Ik vind het steeds lastiger worden. We hebben allemaal lijstengekregen van verzekeraars over welke medicijnen ze vergoeden.Ja, die lijsten ga ik niet gebruiken. Ik schrijf voor zoals ik acht dathet beste is voor de patiënt en dan moet uitgezocht worden watze dan moeten betalen. Ik kan het niet allemaal bijhouden. (…) ikvind het echt bizar dat ik op een gegeven moment mijn medicatiemoet veranderen, omdat de verzekeraar bepaalde dingen wel enniet vergoedt.” (Huisarts)“Ik vind het steeds lastiger worden. We hebben allemaal lijstengekregen van verzekeraars over welke medicijnen ze vergoeden.Ja, die lijsten ga ik niet gebruiken. Ik schrijf voor zoals ik acht dathet beste is voor de patiënt en dan moet uitgezocht worden watze dan moeten betalen. Ik kan het niet allemaal bijhouden. (…) ikvind het echt bizar dat ik op een gegeven moment mijn medicatiemoet veranderen, omdat de verzekeraar bepaalde dingen wel enniet vergoedt.” (Huisarts)
Blijven tegensprekenBlijven tegenspreken
“En dan zeg je op een gegeven moment: ik heb veellongkankerpatiënten geopereerd, nou is er een nieuweoperatiemethode, die nauwkeuriger is, maar die kost meer geld.Maar dat wil ik voor mijn patiënten, ik wil die instrumenten, ik wildie goede nietjes. Dat is echt gebeurd. Ik wil die goede nietjes,flikker op met die stomme bruine dingen. Ik wil mijn echte goedenietjes weer. En ik breek de tent af, ik ga naar [de pers] als ik zeniet krijg. Nou dan krijg je ze weer.” (gepensioneerd chirurg)“En dan zeg je op een gegeven moment: ik heb veellongkankerpatiënten geopereerd, nou is er een nieuweoperatiemethode, die nauwkeuriger is, maar die kost meer geld.Maar dat wil ik voor mijn patiënten, ik wil die instrumenten, ik wildie goede nietjes. Dat is echt gebeurd. Ik wil die goede nietjes,flikker op met die stomme bruine dingen. Ik wil mijn echte goedenietjes weer. En ik breek de tent af, ik ga naar [de pers] als ik zeniet krijg. Nou dan krijg je ze weer.” (gepensioneerd chirurg)
Blijven tegensprekenBlijven tegenspreken
Georganiseerde verbanden: StichtingBeroepseer, De vrije psych, Beteronderwijs Nederland, de vrijehuisarts.Georganiseerde verbanden: StichtingBeroepseer, De vrije psych, Beteronderwijs Nederland, de vrijehuisarts.
Is niet kansloos. Overheid isambivalent.Is niet kansloos. Overheid isambivalent.
Verdere informatie op www.margotrappenburg.nl
Wij krijgen heel graag vragen,
suggesties, aanvullingen,
kritiek en commentaar.
Jolanda Dwarswaard &
Margo Trappenburg