mediant Centrum Preventieve GGz
Symposium ‘actuele ontwikkelingenin de psychiatrische zorg’
Signalen van ouderenmishandeling
14 april 2008
Mieke van der Hout
mediant Centrum Preventieve GGz
Inhoud van de workshop
•Introductie
•Video ‘ACHTER GESLOTEN DEUREN’
•Informatie
•Discussie
mediant Centrum Preventieve GGz
Definitieouderenmishandeling/ontspoorde zorg
•Handelen of nalaten van handelen door degenedie in een persoonlijke en of professionelerelatie met de oudere staan
waardoor de oudere herhaaldelijk lichamelijke,psychische of materiële schade lijdt
en waarbij van de kant van de oudere sprake isvan een vorm van gedeeltelijke of volledigeafhankelijkheid
mediant Centrum Preventieve GGz
Omvang
•Onderzoek 1996: 5,6% van de bevolking > 65jaar is slachtoffer geweest van een vorm vanmishandeling
•Artikel in Psy nr. 11 2002: Schatting dat 30%van de thuiswonende dementerende ouderenervaring heeft met mishandeling
mediant Centrum Preventieve GGz
Wat is anders bij ouderen?
•Ontspoorde zorg i.p.v. ouderenmishandeling
•Oorzaken
•Vertrouwensband en (wederzijdse)afhankelijkheid
•Zelden opzet
•Hulpverleners kunnen ‘dader’ zijn
mediant Centrum Preventieve GGz
Vormen van ouderenmishandeling
•Lichamelijke mishandeling
•Psychische mishandeling
•Verwaarlozing
•Uitbuiting
•Seksueel misbruik
•Schending van rechten
mediant Centrum Preventieve GGz
Lichamelijke mishandeling
•Slaan, schoppen, krabben, knijpen
•Vastbinden aan bed of stoel
•Mond afplakken, het zwijgen opleggen
•Extra medicatie geven
mediant Centrum Preventieve GGz
Psychische mishandeling
•Schelden, pesten, beledigen
•Dreigen, treiteren, intimideren
•Valse beschuldigingen uiten, liegen
•Verbaal of non-verbaal vernederen
•Isoleren, negeren en betuttelen
mediant Centrum Preventieve GGz
Verwaarlozing
•Onvoldoende eten en drinken
•Geen persoonlijke hygiëne
•Geen medische zorg
•Geen geestelijke zorg
•Niet voldoende liefde, aandacht en respectbieden
mediant Centrum Preventieve GGz
Seksueel misbruik
•Lijfelijk contact: aanranding en verkrachting
•Zonder lijfelijk contact: exhibitionisme, hetongewenst creëren van een seksuele sfeerof confronteren met pornografisch materiaal
mediant Centrum Preventieve GGz
Uitbuiting
•Stelen en misbruik maken van degoedgelovigheid van de oudere
mediant Centrum Preventieve GGz
Schending van rechten
•Bewust of onbewust het recht op vrijheid,privacy en zelfbeschikking ontnemen
mediant Centrum Preventieve GGz
Risicofactoren
•Toegenomen afhankelijkheid
•Sociaal isolement
•Machtsverschuivingen
•Loyaliteitsgevoelens
•Mate van wilsbekwaamheid
•Persoonlijke problemen van demantelzorger/dader
mediant Centrum Preventieve GGz
Signalen bij de oudere
•Huishouding en verzorging van de ouderedragen sporen van verwaarlozing
•De oudere geeft onsamenhangende oftegenstrijdige verklaringen voor lichamelijkeverwondingen
•De oudere krijgt niet de gelegenheid om met dehulpverlener te spreken zonder de aanwezigheidvan de mantelzorger
•De oudere heeft lichamelijke en psychischeklachten, zoals blauwe plekken, wonden ofcontracturen, slapeloosheid, agressie, angst,neerslachtigheid, verwardheid, onrust of apathie
mediant Centrum Preventieve GGz
Signalen bij de mantelzorger
•Totaal gebrek aan ondersteunend sociaal en/ofhulpverleningsnetwerk
•De mantelzorger weigert samenwerking metprofessionele hulp- en dienstverleners
•De mantelzorger is onverschillig ten aanzien vanhet (medische) wel en wee van de oudere
•De mantelzorger vertoont verschijnselen vanoverbelasting
•De mantelzorger schreeuwt of scheldt tegen deoudere in aanwezigheid van de hulpverlener
mediant Centrum Preventieve GGz
Problemen bij de aanpak
•Taboe
•Loyaliteitsconflicten
•Wederkerigheid
•Isolement
•Schaamte/schuldgevoelens
•Angst voor de toekomst
•Angst voor opname
mediant Centrum Preventieve GGz
Wat te doen?
•Niets doen: Net zo erg als zelf mishandelen
•Ga vooralsnog uit van twee slachtoffers
•Te snel handelen kan verkeerd uitpakken
•Beoordelen i.p.v. Veroordelen
•Consultatie vragen
mediant Centrum Preventieve GGz
DOEL = ALTIJD:
•STOPPEN / VERMINDEREN MISHANDELING
•DE WEG DAARHEEN HEEFT VELE BOCHTEN
mediant Centrum Preventieve GGz
Plan van aanpakin geval van signalen bij de mantelzorger
•Beoordeel situatie
•Houdt contact met betrokkenen
•Onderzoek situatie
•Luister goed
•Heb geduld
•Maak situatie bespreekbaar met alle betrokkenen
•Inschakelen aandachtsfunctionaris ofconsultatieteam, overleg en advies vragen
•Probleemeigenaar aanwijzen
mediant Centrum Preventieve GGz
AANPAK VAN OUDERENMISHANDELING IS:
MAATWERK & MENSENWERK
mediant Centrum Preventieve GGz
Meer informatie
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
ROLSTOELGEBONDEN VROUW (74) MET MS.PARTNER VERZORGT HAAR.
ALS HIJ UITGAAT, BIJV NAAR BILJARTCLUB, NEEMTHIJ DE TELEFOON MEE ZODAT ZIJ NIET KANBELLEN
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
ALLEENWONENDE DEMENTERENDE MAN.SCHOONDOCHTER DOET DE BOODSCHAPPEN
EN HOUDT HUIS SCHOON. ZE GEBRUIKT DE AOWVAN DE HEER VOOR HAAR EIGEN GEZIN
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
BEDLEGERIGE VROUW (81) TIKT ALTIJD MET STOKOP DE GROND OM HAAR MAN TE ROEPEN. OPAVONDEN MET VOETBAL OP TV KRIJGT MEVR EENDUBBELE DOSIS OXAZEPAM, DAN STOORT ZE HEMNIET BIJ TV-KIJKEN.
mediant Centrum Preventieve GGz
OUDERENMISHANDELING?
JA / NEE
MAN (75) SLAAT EN KNIJPT HULPBEHOEVENDEECHTGENOTE (70) ALS ZE NIET GOED MEEWERKTBIJ AANKLEDEN. HIJ DWINGT HAAR OOKWEKELIJKS TOT SEKS OOK ALS ZE AANGEEFT NIETTE WILLEN