G32 pgb themadag
12 mei 2016, De Voetnoot, Almere
G32 pgb themadag
door Jur de Haan, dagvoorzitter
Zunderdorp Beleidadvies & Management
Welkom
door Allet Dopmeijer
Adjunct-directeur gemeente Almere
Doel van de dag:
•Uitwisselen van informatie en goede voorbeelden
•Verzamelen van adviezen aan elkaar
•Opstellen gezamenlijke beleidsagenda pgb G32
Opening
G32 pgb themadag
Aftrap: fictieve casus
Fictieve casus: de familie Doehetzelf
Het gezin Doehetzelf
De familie Doehetzelf bestaat uit vader van 50, moeder van 52 en drie kinderen. Twee zoons in de leeftijd van 18 en 16 en een dochtervan 12 jaar. Het gezin woont in een VINEX wijk en ze leven redelijk geïsoleerd. Met de rest van de familie zoals ooms en tantes is geengoed contact. Wel is er goed contact met oma, moeder van moeder. Zij is licht dementerend.
De financiële situatie van het gezin is niet rooskleurig. In het verleden is sprake geweest van schuldenproblematiek. Er zijn nu geenschulden maar het gezin heeft het niet breed.
De kinderen van 18 en 12 jaar zijn autistisch. Het kind van 16 functioneert normaal, maar komt wel aandacht tekort.
De ouders
Ouders hadden vanuit het overgangsrecht een PGB voor de kinderen van 18 en 12. Voor het oudste kind ging het om een PGB van €60.000,--- per jaar en voor het andere kind € 50.000,--- per jaar. Met dit PGB worden professionele zorgverleners ingehuurd. Een deelwerd ook gebruikt als inkomen voor vader die vanwege de zorg voor de kinderen is gestopt met werken. Vader heeft verschillendecursussen gevolgd voor het omgaan met kinderen met autisme.
Moeder werkt 16 uur per week in de thuiszorg.
Ouders komen bij het wijkteam omdat het overgangsrecht PGB, na administratieve verlenging, eindigt. Ook de indicatie voor beidekinderen loopt af. Er moet dus een volledige herindicatie plaatsvinden.
Ouders geven aan dat zij menen recht te hebben op een PGB dat qua hoogte overeenkomt met het eerdere PGB. Als zij dit niet krijgen,verwachten zij dat ze in de financiële problemen komen.
Oudste kind
De oudste zoon wil graag op kamers gaan wonen maar kan dit niet zelfstandig. Hij heeft de nodige begeleiding nodig en zou inaanmerking kunnen komen voor een Beschermd Wonen indicatie. De gemeente heeft echter een wachtlijst. De zoon is in contactgekomen met een aanbieder van woonruimte middenin het centrum die hem tevens begeleiding kan bieden overdag. ’s Nachts is erniemand op de locatie aanwezig, maar de aanbieder geeft aan dat dit in de praktijk niet tot problemen leidt. Deze aanbieder heeft zelfsaangegeven dat hij bereid is om hem te helpen met het doen van een aanvraag voor een PGB bij de gemeente en dat hij ook kanhelpen bij het doen van alle administratieve handelingen die bij een PGB komen kijken. Ouders willen eigenlijk liever niet dat hun zoonzelfstandig gaat wonen want dan hebben zij veel minder inkomsten uit het PGB van hun zoon.
Daarnaast maken ouders zich nog wel wat zorgen over de hoge huur van € 600,-- die deze aanbieder vraagt maar volgens deaanbieder kan hier een aanvraag voor Bijzondere Bijstand worden ingediend.
Middelste kind
Het middelste kind is een vrolijke zoon van 16. Hij heeft er wel wat last van de alle aandacht uitgaat naar de andere twee kinderenmaar in het dagelijks leven functioneert hij als ieder ander kind van deze leeftijd. Af en toe helpt hij zijn ouders in het huishoudenomdat deze daar zelf door alle zorgtaken niet aan toekomen.
Jongste kind
Voor de dochter van 12 zouden ouders dus graag zien dat het PGB dat zij in het verleden hadden van €50.000,-- per jaar wordtgecontinueerd. Vader is van mening dat hij als professioneel zorgverlener moet worden gezien omdat hij met zijn ervaring en decursussen die hij heeft gevolgd als professional kwalificeert.
Vader heeft een gedetailleerd overzicht gemaakt van de inzet van zorg voor het jongste kind en de activiteiten die hierbij horen.Hierbij gaat het ook om extra zorg door vader bij het opstaan en extra zorg gedurende de nacht. De nacht is vaak een onrustigeperiode. Ook een uitje zoals bezoek van een pretpark is opgenomen in dit overzicht.
Vader maakt een overbelaste indruk.
Oma en haar dochter (de moeder)
In het gesprek met het wijkteam geeft de moeder van het gezin aan dat zij weinig uren kan werken doordat de zorg voor haardementerende moeder (de oma) steeds meer tijd in beslag gaat nemen. Zij is een paar uur per week kwijt met het voeren van deadministratie van moeder en het uitvoeren van huishoudelijke taken. Zij geeft aan dat zij vindt zij recht heeft op een PGB voorBegeleiding voor 4 uur per week en voor Huishoudelijke Hulp voor 2 uur per week. Als ze dit niet krijgt, kan zij haar moeder niet meerhelpen op de manier waarop ze dat nu doet en zal er een professional moeten worden ingehuurd. Of zal moeder moeten wordenaangemeld voor de Wlz omdat zij steeds meer op begeleiding en toezicht is aangewezen. Moeder wil echter zo lang mogelijk thuisblijven wonen en weigert te verhuizen.
Paneldiscussie fictieve casus
•De focus moet op de zorgbehoefte liggen, niet op geld
•Voor het sociaal netwerk loopt de discussie over zorgbehoefteen de discussie over pgb als inkomen soms door elkaar
•Het risico bestaat dat er vooral wordt gekeken naar wat er nogniet goed gaat, i.p.v. wat er wel goed gaat en hoe de eigenkracht/regie versterkt kan worden (bijv. door verbreding sociaalnetwerk gezin)
•De behoeften en doelen van het gezin dienen voorop te staan.Welke doelen moeten bereikt worden en welkondersteuningsplan hoort daarbij?
•Is professionele ondersteuning een aanvulling op het gezin?
•Welke taak heb je als gemeente om te controleren en waarborgendat de in te kopen zorg van goede kwaliteit is?
Paneldiscussie fictieve casus
•Vaak wordt er teveel naar de korte termijn gekeken. In dezecasus is het toekomstperspectief van de vader van het gezinonduidelijk: hij zorgt voor de drie kinderen, maar wat als zijvolwassen worden en vader daardoor zijn inkomen (vanuit hetpgb) verliest? Het is beter hem nu al hierin te stimuleren en teprikkelen.
•Mag een aanbieder optreden als de vertegenwoordiger vaneen cliënt? Er zijn gemeenten waar een aanbieder van zorgniet tegelijkertijd kan optreden als vertegenwoordiger van decliënt in diens rol van budgethouder, om zodoendebelangenverstrengeling te voorkomen.
•Zonder een goed totaaloverzicht van een gezin is het lastig omgoede conclusies te trekken. Dat gaat dus verder dan deprimaire (zorg)vraag: het is steeds weer belangrijk om eenvraag goed af te pellen.
G32 pgb themadag
Het pgb vanuit een ethisch perspectief
Dr. Mr. Hans Bosselaar, VU Amsterdam, over ethischevraagstukken rondom pgb
Presentatie Hans Bosselaar
•Bezin je regelmatig op wat je doet en waarom je het doet.Hanteer de methode van de Golden Circle en stel jezelf devolgende vragen:
•Waarom?
•Hoe?
•Wat?
•Waarom doe ik mijn werk? Wat is het perspectief van decliënt? Waarom hanteren wij bepaald beleid en regels?Waarom bestaat er eigenlijk een pgb, waar is dit voorbedoeld? En welke taal hanteren we daarbij? Wees je bewusthoe je met die taal - als overheid of als burger of alsprofessional - werkelijkheden construeert en stel die ook terdiscussie.
•We redeneren nog teveel vanuit een systeemwereld en nietvanuit de leefwereld. Een pgb staat voor autonomie: een pgbhelpt om in een bestaande situatie zoveel mogelijk deel tenemen aan de samenleving.
Presentatie Hans Bosselaar
•Ga als gemeente van groot naar klein: wat is je visie en doel,en hoe wil je dat bereiken? In geval van vragen of knelpuntenga eerst terug naar je visie voordat je vanuit ‘het systeem’ eenoplossing zoekt.
•Schroom ook niet om rustig te ontwikkelen. Eennoodoplossing is geen oplossing, “de oplossing” bestaat nietaltijd. Neem daar de tijd voor en ga het gesprek met elkaaraan. Het is goed om over ethische vragen rondom pgb metelkaar in gesprek te gaan. Zorg ervoor dat je casussen blijftbespreken. Een brede intervisie is hierbij van belang.
•Wees je bewust van je eigen motief. Voorkom dat je oplossingeen nieuw probleem veroorzaakt.
•Als stelling werd geopperd: het pgb is een handvat om departicipatiesamenleving verder vorm te geven.
G32 pgb themadag
Terugkoppeling werkgroepen
Werkgroep toegang
Voorwaarden pgb
•Een goede onderbouwing van de aanvrager waarom Zorg inNatura geen oplossing kan bieden;
•De aanvrager moet voldoende in staat zijn tot een redelijkewaardering van zijn belangen;
•De beoogde ondersteuning die middels een PGB zal wordeningezet moet van goede kwaliteit zijn om het beoogderesultaat te behalen.
Werkgroep toegang
Pgb vaardigheid / hoe voer je het goede gesprek over een pgb?
•Vaardigheid gaat over bekwaamheid: is een budgethouder in staatom goed met het pgb om te gaan? Weet hij waarvoor hij kiest(rechten en plichten)? Welke weigeringsgronden zijn belangrijk?Goede voorlichting vooraf is belangrijk.
•Voorbeeld Utrecht: een tweede gesprek specifiek over het pgb(een soort bewuste keuze gesprek). Na het eerste gesprek wordteen vervolgplan opgesteld m.b.t. het pgb. Daarin komt o.a. de pgbvaardigheid naar voren, en de doelen die mensen stellen. Dekwaliteit wordt in Utrecht vooralsnog bewaakt via een interne(beleids)werkgroep die de ingevulde plannen bespreekt. Anderegemeenten voeren het gesprek over het pgb pas nadat erafspraken zijn gemaakt over de toekenning. Ook een soort vierogen principe, dus minimaal twee gespreksvoerders, helpt omkwaliteit te bewaken en fouten te voorkomen.
Werkgroep toegang
Suggesties en actiepunten
•Welke competenties verwacht je van een budgethouder? En van eenzorgverlener? Hoe beoordeel je of de budgethouder en zorgverlener dezebezitten?
•Gezamenlijk zelftest pgb doorontwikkelen o.b.v. Wmo/Jeugdwet: is een pgbde goede vorm voor mij/ ben ik als budgethouder in staat pgb te beheren?
•Deel instrumenten om pgb-vaardigheid te beoordelen bijv. uitsluitingscriteriapgb-plan Den Haag.
•Hoe kom je tot een goed afwegingskader om een pgb toe te kennen? Kunnenwe komen tot een document zodat je als gemeente zelf een denkrichtinghebt? Bijvoorbeeld een landelijke intervisie met deskundigen enbudgethouders om op die manier een handreiking te bieden.
•Hoe bewaak je kwaliteit in het gesprek en voorkom je fouten?
•Hoe vertaal je weigeringsgronden naar een goede afwijzing en beschikking?
•Hoe zorg je voor goede ‘nazorg’/(periodieke) evaluatie nadat de beschikkingis verzonden?
•Is het wenselijk om lokale en regionale (BW) toegang te koppelen of teintegreren en zo ja, wat is daarvoor nodig?
Werkgroep toegang
Vertegenwoordiging
•Een budgethouder kan zich laten vertegenwoordigen. Dit is nuversnipperd: gemeenten en SVB houden hun eigen administratiesbij. Vanwege privacy van de cliënt is het belangrijk omvertegenwoordiging van de budgethouder goed te regelen. Wie maggegevens inzien in SVB-portal? Wie mag/kan cliëntvertegenwoordigen?
•Vier categorieën vertegenwoordigers analoog aan de Wlz zijn: (1)budgethouder is zelf bevoegd, (2) budgethouder is zelf bevoegdmaar heeft een contactpersoon, (3) er is een wettelijkvertegenwoordiger zoals ouder of curator (bewindvoerder of mentorvallen hier niet onder), en (4) gewaarborgde hulp. Eengewaarborgde hulp kan nooit de zorgverlener zelf zijn. Het is eenpersoon die namens de budgethouder volledigeverantwoordelijkheid en bevoegdheid heeft om het pgb van debudgethouder te beheren, omdat die onmogelijk zelf de regie kanvoeren. In de Wlz is dit wettelijk beschreven.
Werkgroep toegang
Actiepunten
•Hoe kun je gewaarborgde hulp bij Wmo/Jeugd pgb’svormgeven? Hoe regel je dat?
•Afstemmen onderwerp vertegenwoordiging tussen SVB engemeente zodat er geen versnippering is.
Vervolgacties
•Deze wensen meenemen in vervolgoverleg bij landelijkewerkgroep vernieuwing en vereenvoudiging.
•Werkgroep/intervisiegroep om het thema pgb vaardigheidverder te bespreken: hoe kunnen wij als gemeenten meer vanelkaar leren t.a.v. beoordeling van een pgb-aanvraag,afwegingskader en weigeringsgronden en toetsing aan devoorkant.
Werkgroep gebruikelijke zorg
Er is een spanningsveld tussen de behoefte vanwijkteamleden/ gespreksvoerders aan handvatten enrichtlijnen enerzijds, en de wens van het leveren vanmaatwerk anderzijds. In een gemeente hebbengemeenteraadsfracties wijkteams geadopteerd en wordenperiodiek casussen (geanonimiseerd) besproken.
Werkgroep gebruikelijke zorg
Suggesties/vervolgacties
•Wanneer is er wel/geen sprake van gebruikelijke zorg? Ofmantelzorg? De omschrijving is vaak onduidelijk. Er is behoefte aaneen duidelijk afwegingskader.
Middels intervisie met externe deskundigen, rechter enevaluatie cliënten
Betrek staatssecretaris bij het intervisie-ontwikkelingstraject
•Verdere stappen: specialistische casusanalyse, meer handvatten.
•Hoe ga je om met pgb voor sociaal netwerk wanneer er sprake isvan gevolgen voor inkomenssituatie? Hoe leg je de verbinding metde Participatiewet?
•Deel best practices
Werkgroep jeugd
•Maakt gevoeligheid m.b.t. Jeugd ons te voorzichtig?
•Indiceren met een dubbele pet
•Een POH-jeugd in het wijkteam = goed voorbeeld!
•Gegevensuitwisseling tussen alle partijen t.b.v. handhavingen fraudebestrijding
Vervolgacties
•Deel praktijkvoorbeelden en handreikingen om het lokalegesprek te voeren
•Verder uitzoeken: scheidslijnen gebruikelijke enbovengebruikelijke zorg
Werkgroep beschermd wonen
•Is BW een huisvestingsprobleem? Het wooncomponentzouden we met corporaties moeten oppakken.
•Scheiden wonen en zorg: moeten we de definitie BWaanpassen / schrappen?
•Een pgb en beschermd wonen gaan eigenlijk niet goed samen.De wooncomponent wordt niet gefinancierd uit het pgb. Als jenaar de praktijk kijkt, gaat het bij de huidige pgb’s BW eigenlijkom intensieve ambulante begeleiding.
Werkgroep beschermd wonen
Er is behoefte aan:
•Het inventariseren van keurmerken en te bekijken of hetmogelijk is om tot één keurmerk te komen.
•Het kunnen en mogen delen van kennis over de kwaliteit vanaanbieders. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om eenzwarte lijst te hanteren. Wat mag er juridisch wel?
•Het afstemmen van beleid op het gebied van de landelijketoegankelijkheid. Het is nog de vraag of de tariefstelling eneigen bijdrage op elkaar zouden moeten worden afgestemd.
•Het delen van goede voorbeelden en kennis. Bijvoorbeeld degedragscode kwaliteit van de gemeente Enschede.
Werkgroep kwaliteit
M.b.t. kwaliteit en kwaliteitskaders zijn voorbeelden te vindenin:
•Handreiking Pgb Wmo en Jeugd
•Juridisch kader voor toezicht op kwaliteit bij Pgb (GGD GOHRNederland)
•Veelgestelde vragen van de VNG
•Basisset kwaliteitseisen BW
•Basisset kwaliteitseisen MO (i.o.)
Werkgroep kwaliteit
Hoe kun je bij een pgb invloed uitoefenen op de kwaliteit vanhet aanbod?
•Er is in feite sprake van een driehoek: gemeente –budgethouder/cliënt (of vertegenwoordiger) – zorgaanbieder.
•Je gaat als gemeente niet over de relatie cliënt –zorgaanbieder. Ook is er bij een pgb niet altijd de relatiegemeente – zorgaanbieder.
•Wel heb je als gemeente de relatie met decliënt/budgethouder. Met die cliënt moet je iets afsprekenover de kwaliteitseisen en wie daarop let. Voer het gesprekhierover en leg het vast in een beschikking. Kijk na eenbepaalde tijd naar het resultaat: Worden doelen bereikt? Inwelke mate? En zegt dat iets over de kwaliteit van deondersteuning?
Werkgroep kwaliteit
Hoe kun je kwaliteit aan de voorkant meten?
•Keurmerk: kan bij instellingen, niet bij zzp-ers.
•Gedragsregel
Hoe kun je kwaliteit aan de achterkant meten?
•De toezichthouder is bevoegd om te controleren of pgb-houder deverplichtingen uit de toekenningsbeschikking naleeft. En dit onderzoek kanook bij een met pgb ingekochte voorziening bestaan uit onderzoek naar deuitvoering in de praktijk van de ingekochte voorziening. (is ondersteuningadequaat, veilig en cliëntgericht). Niet alleen de pgb-houder maar ook deleverancier is verplicht om aan het onderzoek mee te werken (ex hfdst 5.2Awb)
•A.d.h.v. het resultaat, het al dan niet bereiken van doelen.
•Bij Toezicht door of namens gemeenten kun je denken aan:
•Audits (Twents systeem; vanuit cliëntperspectief)
•Verlicht regime na een goede beoordeling
•Realiseer je dat ca. 80% van de aanbieders ook Wlz-aanbieder is endaarmee (ook) onder de IGZ-toezicht valt.
Werkgroep kwaliteit
Waar is bij gemeenten behoefte aan?
•Afstemming van beleid en uitvoering tussen de IGZ en deWmo-toezichthouders
•Is aanscherping wel nodig? Er is al veel vastgelegd overkwaliteit: niet zozeer in de Wmo, maar wel in aanpalendewetgeving. Er is behoefte aan een overzicht.
•Goede voorbeelden van kwaliteitseisen
•Model voor kwaliteit pgb-ondersteuning (vgl. BW) en vooreisen aan de cliënt(vertegenwoordiger)/budgethouder
De VNG doet al veel rondom de thema’s ‘kwaliteit’ en ‘toezicht’.Zie:https://vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/jeugdhulp/kwaliteit-en-toezicht-jeugd-wmo
Werkgroep fraude/handhaving
•Naleving wet- en regelgeving begint aan de voorkant:
•Goede dienstverlening gemeenten en wijkteams
•Heldere communicatie met burger over rechten en plichten enwederzijdse verwachtingen
•Goede voorbeelden: Den Haag, Woerden, Doesburg enAlmere
•Toezicht kan lokaal of regionaal georganiseerd worden
•Er is een verschil tussen toezicht op kwaliteit en toezicht opnaleving
Werkgroep fraude/handhaving
Hoe kun je aan de voorkant mensen bewust maken omfraudesignalen op te pikken?
•Geef een tijdelijke toekenning af. Als je langere toekenningenafgeeft, toets vooraf dan erg zorhgvuldig en organiseertussentijdse toetsingen.
•Geef wijkteams/gespreksvoerders een rol bij het signalerenvan fraudesignalen. Hoe kun je hen beter laten samenwerkenmet toezichthouders en handhavers? Creëer bewustwordingen train hen in het herkennen van fraudesignalen.
•De VNG wil gemeenten faciliteren door een handreikingrisicoprofielen op te stellen.
Werkgroep fraude/handhaving
Vervolgacties
•De VNG kan een grote rol spelen in het ondersteunen vangemeenten
•Neem contact op met de VNG of de vooroplopendegemeenten (Den Haag, Woerden, Doesburg en Almere) voorvragen en tips
Dringend advies
•Neem de tijd voor een goed fraudebeleid, het kost tijd om ditgoed te ontwikkelen.
G32 pgb themadag
Beschouwing
•Fleur Imming, wethouder Amersfoort
•René Peeters, wethouder Almere
Beschouwing
•Het pgb is een uitgelezen instrument om beweging te creëren:transformatie en meer cliënt gestuurd. Aarzel niet om nieuwe zakenuit te proberen en wees ook niet bang als de rechter dit toetst.
•De focus zou nog meer op het gesprek moeten liggen. Na hetgesprek ben je er echter nog niet, denk aan nazorg en naleving. Eengoed gesprek draait om de hulp en instrumenten, vanuit elkaarsvakmanschap, professionaliteit. Dat geldt voor gemeentelijkeprofessionals (ook in de wijk) en zorgverleners.
•Faciliteer en investeer in het vakmanschap van de professionals!
•Het pgb is een instrument om de netwerksamenleving verder teactiveren.
•Gebruik de conclusies en bevindingen zowel lokaal als landelijk omin gesprek te blijven met elkaar.
Beschouwing
•Val niet teveel terug op richtlijnen maar gun elkaar (deprofessionals) de ruimte om je verder te ontwikkelen. Het kan geenkwaad om richtingen en sporen te beschrijven, maar verval niet ininstructies. Zelfs met richtlijnen moet maatwerk mogelijk blijven
•Wat helpt is om aan de hand van afgebakende casussen meer naarde grijze gebieden toe te werken.
•Blijf met elkaar in gesprek gaan (dialoog) en gun elkaar de tijd. Neemelkaar mee in ontwikkeling van kennis, ook lokaal.
•Je einddoel zou moeten zijn dat de inwoner waarvoor je het doettevreden is met de geboden oplossing voor zijn vraag.
•Risicoprofielen om fraude tegen te gaan zijn een handig hulpmiddel.
•Beschermd wonen: dit verdient een grondige discussie, aan de handvan onderzoek en voorbeelden in het land. Je moet de principiëlediscussie voeren over de definitie en of dit zich wel voor een pgbleent.
G32 pgb themadag
Afronding
De wethouders bedanken de zaalvoor de opbrengst en vinden hetprettig om op deze manier enkelevraagstukken mee te kunnennemen.
