WELKOM BIJ DE LECTORALE REDE
HANDEN EN VOETEN GEVEN
AAN DUURZAAM ORGANISEREN
Vanuit een groeiend bewustzijn hoe we willen leven
Dr. Tonnie van der Zouwen MCM
Lectoraat Sustainable Workingand Organising
17 april 2015
Expertisecentrum Sustainable Business
Nieuw expertisecentrum met 6 lectoraten:
1.Improving Business
2.International Business
3.New Marketing
4.Sustainable Finance and Accounting
5.Sustainable Strategy and Innovation
6.Sustainable Working and Organising:De organisatorische kanten van duurzameontwikkeling
Duurzaamheid?Duurzaamheid?
Duurzameontwikkeling?Duurzameontwikkeling?
Duurzaamorganiseren?Duurzaamorganiseren?
1.Duurzaamheid begint met toename in bewustwording
2.Van jezelf, van anderen en van het grotere geheel
3.Van hoe we willen leven, nu en in de toekomst
4.Daarop kan je anticiperen door meer mogelijkhedente leren zien
5.En het handen en voeten geven door ander manierenvan organiseren
6.Plannen van het lectoraat om hieraan bij te dragendoor onderzoek, onderwijs en praktijk
Alles wat leeft wil tot bloei komen
“Scientific understanding andpractical experience are liketwo legs without which wecannot walk”“Scientific understanding andpractical experience are liketwo legs without which wecannot walk”
Francisco VarelaFrancisco Varela.
Niets zo praktisch als een goede theorie
De Logica van het Gevoel (Arnold Cornelis)
Waarom deze theorie?
•Tijd komt in beeld
•Gevoel speelt een belangrijk rol
•De gelaagdheid van onze werkelijkheid: zowelformele als informele kanten
•Onbewuste en lichamelijke aspecten van menszijn worden meegenomen
•Op alle niveaus van organiseren toe te passen
•Kapstok voor duurzame ontwikkeling
De gelaagdheid van onze werkelijkheid
Tijd
Ontwikkeling
capaciteiten
natuurlijk systeem
interne sturing:
lef
sociaal regelsysteemexterne sturing:discipline
communicatief
zelfsturings-
systeem
Zelfsturing:communicatie
Gebaseerd op “De Logica van het gevoel” vanArnold Cornelis, 1996
structuren, regels,procedures, functies,managementsystemen
formeleeigenschappen
Concept voor organisatieontwikkeling
Tijd
Ontwikkeling
capaciteiten
natuurlijk systeem
interne sturing:
lef
sociaal regelsysteemexterne sturing:discipline
communicatief
zelfsturings-
systeem
Zelfsturing:communicatie
Ons gevoel geeft aan of en waar nieuwewaarnemingen passen
angst
zich thuis voelen
boosheid
rechtvaardigheid
verdriet
erkenning
symbolen, tradities,verhalen, rituelen,huisstijl
informeleeigenschappen
beelden voorde toekomst
communicatieveeigenschappen
Gebaseerd op “De Logica van het gevoel” vanArnold Cornelis, 1996
Rol gevoel
•Basis van ons geheugen
•Gids voor het plaatsen vannieuwe waarnemingen
•Behartiger van onze belangen(stuurdoelen)
•Leidraad voor keuze ontwikkel-aanpak
Wat is duurzame ontwikkeling?
•Duurzame ontwikkeling is tot bloei komen
•Volgens de Logica van het Gevoel:ontwikkelen van communicatievezelfsturing, van stuurvermogen in relatietot anderen
•Een groeiend bewustzijn en meermogelijkheden kunnen zien
•Collectief verandervermogen ontwikkelen,om te kunnen sturen op wat zinvol is.
Wat is dan duurzaamheid?
Positieve duurzaamheid
•Duurzaamheid is iets dat voortduurt, dat isniet per definitie iets goeds
•Negatieve duurzaamheid is gericht opreduceren van negatieve effecten van dehuidige gang van zaken
•Positieve duurzaamheid is gericht op hoewe willen leven, nu en in de toekomst(Paul James)
Het ijsbergmodel van duurzaamheid
Uit het boek Leiden vanuit de Toekomst,
van Otto Scharmer en Katrin Kaufer
Positieve duurzaamheid:ontwikkeling naar eco-systeem bewustzijn
Stadium
Gezondheidzorg
Scholen
Bedrijven
1.0 TraditioneelBewustzijn
Hiërarchie
Autoritair:
Instelling centraal
Autoritair:
Leraar centraal
Gecentraliseerd:
Eigenaar centraal
2.0 Ego-SysteemBewustzijn:
Markten enconcurrentie
Resultaatgericht:
Bestuurde zorgcentraal
Resultaatgericht:
Testen centraal
Gedecentraliseerd:
Productiecijferscentraal
3.0 Belanghebben-den bewustzijn:Netwerken enonderhandeling
Patiëntgericht:
Aandoeningencentraal
Studentgericht:
Leren centraal
Matrix of netwerk:
Belanghebbendencentraal
4.0 Eco-Systeem
Bewustzijn
Awareness-BasedCollectieve Actie(ABC)
Burgergericht:
Welzijn van dehele mens in zijnomgeving centraal
Ondernemings-gericht:
Co-creatiecentraal
Co-creatief eco-systeem:
Intentie centraal
Duurzaam organiseren =co-creatie van een gewenste toekomst
Het proces om te komenvan
2.0 ego-systeembewustzijn
naar
4.0 eco-systeembewustzijn
Ontwikkeling bewustzijn enrollen begeleiders van studenten
Duurzame organiseren vraagt:
•Toename van bewustzijn
•Loslaten van oude organiseer-patronen
•Samenwerken over grenzen heen
•Andere vormen van leiderschap
•Het vermogen om vol te houden
Misverstand van top-down aanpak
“I have shared my vision, so now we have a shared vision”
Cartoon van Mark de Koning
Hoe dan wel? Participatieve aanpak
Interactief werken aan een gedeeld beeld en gezamenlijke basis voor actie
Cartoon van Mark de Koning
Handen en voeten geven aan co-creatie
Een manier die zich heeft bewezen:
Large Scale Interventions (LSI), een participatievemanier van ontwikkelen en onderzoeken met hethele systeem van belanghebbenden van eenvraagstuk.
Levert principes voor duurzaam organiseren
Hoofdlijn van een LSI traject
Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, bestuurders, directeuren
Werkbijeenkomst met een grotegroep over vakmanschap in het hbo
LSI proces wordt op maat gemaakt dooreen begeleidings-/onderzoeksgroep
“De beste koks koken met principes en doenhun voordeel met recepten”
(Topkok Escoffier)
Basisprincipes voor LSI
•Systeemdenken:Gebeurtenissen zijn met elkaar verbonden in tijd enruimte
•Participatie van belanghebbenden:Actieve participatie en zelfmanagement vanstakeholders bevordert eigenaarschap voor actie enleren
•Action learning/research: Denken en doen nietscheiden bevordert reflectievermogen en effectiviteitvan handelen
•Sensemaking: Het delen van perspectieven enervaringen met hoofd, hart en handen, draagt bij aanhet vinden van een gezamenlijke basis voor acties omeen gewenste en haalbare toekomst te realiseren.
Samenhang van de principes
Het hele systeem betrekken,ook externen
“Kids behave better when we havestrangers to dinner. So do adults” “Kids behave better when we havestrangers to dinner. So do adults”
Marvin Weisbord
.
Niet praten over samenwerken maarreal time samen werken
Holistische kijk op organiseren nodig,mensen ≠ human resources
Ook kijken naar wat er wel is
Bewezen effecten van LSI op korte termijn
Meer en beter werk gedaan krijgen
(Ontwikkelen Natuurlijk Systeem en Sociaal Regelsysteem)
1.Betere besluiten en actieplannen
2.Commitment en energie voor implementatie
3.Nieuwe relaties, meer potentieel voor innovatie en leren
4.Meer vertrouwen
Bewezen effecten van LSI op langere termijn
Duurzame ontwikkeling:
(Ontwikkelen CommunicatiefZelfsturingssysteem)
1.Doorgaand collectief leren entoenemend verandervermogen(meer reflectie- en stuurvermogen)
2.Schotten tussen onderdelen enfuncties in het systeem wordenmeer doorlaatbaar(meer eenheid in verscheidenheid)
Voorwaarden voor LSI
•Leiders zijn bereid om leiderschap te delen
•Vraagstuk is van wezenlijk belang en heeft co-creatie nodig
•Voldoende tijd, middelen en invloed
•Koken met de principes: Zonder de set vanprincipes zijn de werkvormen een lege huls
•Volhouden: Follow-up organiseren
Opdracht voor het lectoraat
Praktijkonderzoek doen als bijdrage aanduurzaam werken en organiseren. Met en voorstudenten, docenten, onderzoekers enwerkveld.
Actieonderzoek is een onderzoeksstrategie dienieuwe kennis oplevert en tegelijkertijd ietsteweeg brengt.
Actieonderzoek betekent leren op 3niveaus:
1.Individuen leren overonderzoeken en overzichzelf
2.Ontwikkeling van depraktijk van betrokkenen
3.Nieuwe kennis voorsoortgelijke vraagstukkenin andere contexten, viapublicaties
Actieonderzoek met belanghebbenden
Deelnemers: Onderzoekers, consultants,cliënten/opdrachtgevers, studenten
De 3 poten onder het krukje vande onderzoeksstrategie
Bewerking van een figuur van Joseph E. McGrath door Tonnie van der Zouwen
Plannen voor het lectoraat
Werkplaats als bijdrage aan het ontwikkelenvan een kwaliteitscultuur, voorbeeld HAN
Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, managers, beroepenveld, bestuur
Kenniskring Sustainable Working andOrganising
Onderzoekers die de verbinding vormen tussenonderzoek, onderwijs en werkveld. Vaste kern vanuit5 academies:
1.Naïm Asbaa (AHB)
2.Herman van Blitterswijk (AAFM)
3.Erik Blokland (ACUE)
4.Sophia van Hattum (AHB)
5.Ineke van Kruining (AAFM)
6.Mariëlle van der Leeuw (AHB)
7.Koos van Overdijk (AI&I)
8.Wendy Stubbe (AFM)
Enkele thema’s voor actieonderzoekdoor het lectoraat SWO
•Nieuwe samenwerkingsrelaties; vraagstuk-gericht organiseren
•Leiderschap bij co-creatie, combineren vantop-down kaderstelling en gezamenlijkeinvulling
•Rol HR adviseurs in duurzaam organiseren
•Samenwerken aan vraagstukken voor eencirculaire economie
•Implementatie technologische innovaties
•Ontwikkeling van sustainable business inde regio
•Werken met krachtige zelfstandige teams
Evaluatie transitieprocessen inmulti-client onderzoek
•Duurzaam organiseren is co-creatie van eengewenste en haalbare toekomst
•Dit omvat een transitie van 2.0 ego- naar4.0 eco-systeem bewustzijn
•Dat kan je handen en voeten geven met eenparticipatieve aanpak zoals LSI
•Het lectoraat SWO wil actieonderzoek doennaar wat bijdraagt aan succesvolle co-creatie
•Dat willen we doen lopend op twee benenvan theoretische kennis en praktijkervaring
Samenvattend:
BEDANKT!