Ontstaan van het getij langs de Nederlandse kust

2005

Ontstaan van het getij langs deNederlandse kust

Door Jan Kroos

Rijkswaterstaat / RIKZ

2005

© SVSD 2

Overzicht

•Wat is astronomisch getij

•Hoe ontstaat het getij

•Variaties in het getij

•Waar wordt het getij opgewekt?

•Getijvormen langs de kust

2005

© SVSD 3

Wat is astronomisch getij

•Golfbeweging met een lange periode

•Opgewekt door zon en maan

•Merkbaar door rotatie van de aarde

•Zeestand zonder meteo effecten

2005

© SVSD 4

Bewegingen van aarde-zon-maan

Zon

1

4

3

2

1 21 dec

2 21 maart

3 21 juni

4 21 sep

globe2

globe2

globe2

globe2

2005

© SVSD 5

Hoe ontstaat het getij

•Evenwichtsgetij

•Krachtenspel

•Culminatie hemellichaam

•Getijperiode

•Maansgetij

•Zonsgetij

2005

© SVSD 6

globe2

Evenwichtsgetij

Aarde geheel bedekt met voldoende diep water

globe2

2005

© SVSD 7

Krachtenspel

krachten

globe2

2005

© SVSD 8

Hoogwater / laagwater

M

P

S

Q

R

Hoogwater bij P en R

Laagwater bij Q en S

globe_np

2005

© SVSD 9

Culminatie van een hemellichaam

OOST

WEST

Culminatie

van de zon

2005

© SVSD 10

•Zonsgetij

•Omwentelingstijd Aarde 23 u 56 min 4,1 sec

•Tijdsduur zonscul – zonscul 24 uur

•2 x per 24 uur HW tgv zonsgetij (S2-getij)

GetijperiodenZonsgetij

 1 graad

Zon

2005

© SVSD 11

GetijperiodenMaansgetij

•Maansgetij

•Tijdsduur maanscul – maanscul 24 u 50 min

•2 x per 24u50min HW tgv maansgetij

 13 graad

Maan

globe_np

2005

© SVSD 12

Variaties in getijbeweging

•Springtij – doodtij cyclus

•Dagelijkse ongelijkheid

•Maandelijkse variatie

•Jaarlijkse variatie

•8,85 jarige cyclus

•18,6 jarige cyclus

•21.000 jarige cyclus

•Ondiepwatergetijden

2005

© SVSD 13

Springtij – doodtij cyclusca. 28 dagen

Zon

Nieuwe maan

(springtij)

Volle maan

(springtij)

Eerste kwartier

(doodtij)

Laatste kwartier

(doodtij)

globe_np

2005

© SVSD 14

Doodtij

M2

M2+S2

S2

Zon

globe_np

2005

© SVSD 15

Springtij

M2

M2+S2

S2

Zon

globe_np

2005

© SVSD 16

Springtij – doodtij cyclus

Maansenzonsgetij

samengesteld getij

Springtij

Doodtij

2005

© SVSD 17

Springtij - doodtij

Getijdenanimatie

2005

© SVSD 18

Dagelijkse ongelijkheid

•HW

•Vliss 10cm

•Delfz 20cm

•LW

•Vliss 25cm

•Delfz 10cm

•Ind. Oceaanerg groot(enkeldaagsgetij

declinatie

Z

N

aardas

h1

h2

globe turning

evenaar

2005

© SVSD 19

Dagelijkse ongelijkheid

dag ongelijkheid getij

Dagelijkseongelijkheid

1 etmaal

samengesteld en enkeldaags getij

2005

© SVSD 20

Maandelijkse variatie

Springtij bij NM hoger dan bij VM

Zon

VM

NM

2005

© SVSD 21

Jaarlijkse variatie

•Een half jaar springtij bij NM het hoogst

•Een half jaar springtij bij VM het hoogst

Zon

vm

vm

vm

vm

nm

nm

nm

nm

2005

© SVSD 22

Rotatie van de maansbaan omde aarde: 8,85 jarige cyclus

Zon

1 jaarlater

4 jaarlater

2005

© SVSD 23

middelpuntaarde

18,6 jarige cyclus of knopencyclusbegrippen

Equator

aardas

Maansbaan 1 maand

Ecliptica 1 jaar

Lentepunt

Herfstpunt

dalende

knoop

Sfeer ofhemelbol

Evenaar

Zonsbaan

globe turning

klimmende

knoop

2005

© SVSD 24

globe turning

18,6 jarige cyclus of knopencyclus

•Declinatie maan 28,5 gr

•Declinatie maan 18,5 gr

•Declinatie zon 23,5 gr

Equator

aardas

Maansbaan

Ecliptica

Knopenlijn

Draairichting

knopenlijn

Maansbaan

9,3 jaar later

2005

© SVSD 25

18,6 jarige cyclus in tijverschil

gem tijverschil Vlissingen

18,6 jaar

Variatie ± 10 á 15 cm

2005

© SVSD 26

18,6 jarige cyclus

Scannen0075-1

hoogwaters hoger

laagwaters lager

Tijverschil extra groot

2005

© SVSD 27

21.000 jarige cyclusRotatie van de aardbaan om de zon

__ toestand jaar X

__ toestand jaar X + 5250 jaar

__ toestand jaar X + 10.500 jaar

__ toestand jaar X + 21.000 jaar

Zon

niet merkbaar in getij,

doen we niets mee

2005

© SVSD 28

Ondiepwater getijden

•Oorzaak

•Ondiepe Noordzee

•Vorm

•Hogere harmonischen van de basisgetijden

•Voorbeelden

•Agger tijdens LW Hoek van Holland

•Dubbele kop tijdens HW Den Helder

2005

© SVSD 29

Dubbel laagwater (agger)

getij M2 + M4 hoek

getij samengesteld M2 + M4 hoek

Agger

2005

© SVSD 30

Bobbel in flank

getij M2 + M4 ijmuiden

getij samengeteld M2 + M4 ijmuiden

2005

© SVSD 31

Dubbele kop

getij M2 + M4 den helder

getij samengesteld M2 + M4 den helder

Dubbelekop

2005

© SVSD 32

Leeftijd van het getij

getij leeftijd2

2005

© SVSD 33

getij leeftijd

Leeftijdvan het getijca. 48 uur

2005

© SVSD 34

Getijvormen

getijkrommen2

2005

© SVSD 35

Maansverloop

getijkrommen2

MaansverloopHW

MaansverloopLW

2005

© SVSD 36

Getijvoorspelling

•Tijdstip HW of LW met behulp vanmaansverloop

•ongeveer een half uur nauwkeurig

•Met behulp van getijtafel

•ongeveer 10 minuten nauwkeurig

•Met behulp van www.getij.nl

•ongeveer 10 minuten nauwkeurig

2005

© SVSD 37

Getijvoorspelling mbvmaansverloop

•Gemiddeld havengetal HW

•Vlissingen 0h55

•Hoek van Holland 1h32

•Den Helder 6h11

•Harlingen 8h37

•Delfzijl 11h05

•Kwartierstand maan (interpoleren)

•Volle maan culmineert 0h00

•Laatste kwartier culmineert 6h00

•Nieuwe maan culmineert 12h00

•Eerste kwartier culmineert 18h00

•Tijdsverschil plaatselijke (Amersfoortse) tijd enMET (+40 minuten)

•Tijdsverschil MEZT / MET (+60 minuten)

2005

© SVSD 38

Getijberekeningvoorbeeld

•Vlissingen HW 16 nov 2005:

•Volle maan maansculm 0h00

•Havengetal HW 0h55

•Verschil AT en MET 0h40 +

•Tijdstip HW 1h35 getijtafel 1h39

•Vlissingen LW 11 jun 2005:

•Maan tussen nm en ek mc15h00

•Havengetal LW 7h23

•Verschil AT en MET 0h40

•Verschil tussen ZT en MET 1h00 +

•Tijdstip HW (12e) 0h03 getijtafel 0h26

2005

© SVSD 39

Scannen0072

Scannen0077

2005

© SVSD 40

dcsm_astro

Astronomisch getij op de Noordzee