Pregnancy & Psychiatry

Sascha Kats, PsychiaterSascha Kats, Psychiater

Praktijk voor Zwangerschap en PsychiatriePraktijk voor Zwangerschap en Psychiatrie

Kats.psy@gmail.com Kats.psy@gmail.com

www.zwangerschap-en-psychiatrie.nlwww.zwangerschap-en-psychiatrie.nl

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

1.Inleiding1.Inleiding

2.Psychiatrische stoornis2.Psychiatrische stoornis

3.Behandeling3.Behandeling

4.Psychofarmaca en lactatie4.Psychofarmaca en lactatie

5.Discussie5.Discussie

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

1. Inleiding1. Inleiding

Zwangerschap en psychiatrieZwangerschap en psychiatrie

•10-20% heeft een klinisch relevante angststoornis ofdepressieve stoornis•10-20% heeft een klinisch relevante angststoornis ofdepressieve stoornis

•2-3% van de zwangere vrouwen gebruikt een SSRI•2-3% van de zwangere vrouwen gebruikt een SSRI

•3600-5400 van de vrouwen in Nederland gebruikt eenSSRI tijdens de zwangerschap of postpartum jaarlijks•3600-5400 van de vrouwen in Nederland gebruikt eenSSRI tijdens de zwangerschap of postpartum jaarlijks

(Ververs e.a. 2009) (Ververs e.a. 2009)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

1.1. Inleiding1.1. Inleiding

Risicofactoren voor ψ stoornis bij zwangerschapRisicofactoren voor ψ stoornis bij zwangerschap

•Psychiatrische voorgeschiedenis en familie anamnese

•Burgerlijke staat (alleenstaand, weduwe)

•Recent verlies

•Lichamelijke aandoeningen

•Verstandelijke handicap

•Gebrek aan steunsysteem

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

1. Inleiding1. Inleiding

Gevolgen van ψ stoornissenGevolgen van ψ stoornissen

•Over- of onderconsumptie van zorg

•Gezondheidsrisico’s (algemeen en psychisch)

•Risico’s voor het kind

•Sociale problemen: werk, wonen, relaties etc.

•Lange termijn: persoonlijk disfunctioneren,maatschappelijk isolement of teloorgang

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

1. Inleiding1. Inleiding

NESARCNESARC

•VG van psych. stoornissen, met name met klinischepsychiatrische interventies verhoogt postpartum hetrisico op een nieuwe episode van een psychiatrischeaandoening•VG van psych. stoornissen, met name met klinischepsychiatrische interventies verhoogt postpartum hetrisico op een nieuwe episode van een psychiatrischeaandoening

•Het risico is groter bij frequente recidieven, ernstigeepisoden en lange duur•Het risico is groter bij frequente recidieven, ernstigeepisoden en lange duur

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Kraamtranen (Maternity blues):Kraamtranen (Maternity blues):

Incidentie: 50-70% Incidentie: 50-70%

•Spontane huilbuien•Spontane huilbuien

•Snelle stemmingswisselingen•Snelle stemmingswisselingen

•Prikkelbaarheid•Prikkelbaarheid

•Vergeetachtigheid•Vergeetachtigheid

•Slaapproblemen•Slaapproblemen

•Hoofdpijn•Hoofdpijn

•Na 2 weken gaan klachten in totale remissie•Na 2 weken gaan klachten in totale remissie

•Geen behandeling noodzakelijk(van belang om tenormaliseren)•Geen behandeling noodzakelijk(van belang om tenormaliseren)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum DepressiePost Partum Depressie

Incidentie: 10-15%Incidentie: 10-15%

Risico factoren:Risico factoren:

•Stemmingsstoornis in de voorgeschiedenis•Stemmingsstoornis in de voorgeschiedenis

•Een positieve familie anamnese (eerste graad)•Een positieve familie anamnese (eerste graad)

•Obstetrische complicaties (bv keizersnede)•Obstetrische complicaties (bv keizersnede)

•Ongeplande of ongewenste zwangerschap•Ongeplande of ongewenste zwangerschap

•Gering steunsysteem, alleenstaande, lage SES•Gering steunsysteem, alleenstaande, lage SES

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum DepressiePost Partum Depressie

•Treedt meestal binnen 1-3 maanden postpartumop•Treedt meestal binnen 1-3 maanden postpartumop

•Symptomen zijn gelijk aan een ‘normale’depressie•Symptomen zijn gelijk aan een ‘normale’depressie

•Regelmatig agressieve obsessies/ intrusies naarde baby toe•Regelmatig agressieve obsessies/ intrusies naarde baby toe

•20% zoekt hulp; 50% wordt herkend als eendepressie; 10% wordt adequaat behandeld•20% zoekt hulp; 50% wordt herkend als eendepressie; 10% wordt adequaat behandeld

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Post Partum DepressiePost Partum Depressie

•Ontroostbaar somber of “leeg” gevoel•Ontroostbaar somber of “leeg” gevoel

•Anhedonie•Anhedonie

•Piekeren, “malen”•Piekeren, “malen”

•Verminderde eetlust, gewichtsverlies•Verminderde eetlust, gewichtsverlies

•Slaapstoornissen•Slaapstoornissen

•Dagschommelingen•Dagschommelingen

•Rusteloosheid, gevoel van vertraging, schuld-ofwaardeloosheidsgevoel, concentratieverlies•Rusteloosheid, gevoel van vertraging, schuld-ofwaardeloosheidsgevoel, concentratieverlies

•Suïcidaliteit•Suïcidaliteit

•EPDS-Zelftest (Edinburgh postpartum depression scale)•EPDS-Zelftest (Edinburgh postpartum depression scale)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

AngststoornissenAngststoornissen

•Gedachtes over schade/dood door eigentoedoen t.a.v. de baby of zichzelf•Gedachtes over schade/dood door eigentoedoen t.a.v. de baby of zichzelf

•Tot op zekere hoogte normaal•Tot op zekere hoogte normaal

•“Pathologie” indien belemmering dagelijksfunctioneren -> behandelen•“Pathologie” indien belemmering dagelijksfunctioneren -> behandelen

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Angststoornissen DSM-IVAngststoornissen DSM-IV

•300.1 Paniekstoornis zonder agorafobie

•300.21 Paniekstoornis met agorafobie

•300.22 Agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis

•300.29 Specifieke fobie Specificeer type: Diertype/Natuurtype/Bloed-injectie-verwonding type/Situationeel type/Overig type

•300.23 Sociale fobie Specificeer indien: Gegeneraliseerd

•300.3 Obsessieve-compulsieve stoornis Specificeer indien: Met slecht inzicht309.81 Posttraumatische stress-stoornis Specificeer indien: Acuut/ChronischSpecificeer indien: Met verlaat begin

•308.3 Acute stress-stoornis

•300.02 Gegeneraliseerde angststoornis

•293.84 Angststoornis door ... [Vermeld de somatische aandoening]Specificeerindien: Met gegeneraliseerd angst/Met paniekaanvallen/Met obsessieve-compulsieve verschijnselen

•-----.--- Angststoornis door een middel (verwijs naar de stoornissen aan eenmiddel gebonden voor de middel specifieke codenummers)Specificeerindien: Met gegeneraliseerd angst/Met paniekaanvallen/Met obsessieve-compulsieve verschijnselen/Met fobische verschijnselen Specificeerindien: Met begin tijdens intoxicatie/met begin tijdens onthouding300.00 Angststoornis NAO

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Post Partum Post Traumatische Stress Stoornis (PP-PTSS)Post Partum Post Traumatische Stress Stoornis (PP-PTSS)

Incidentie: 1-3 % (spreiding 0-15%) Incidentie: 1-3 % (spreiding 0-15%)

•Risico:•Risico:

• - VG: seksueel misbruik• - VG: seksueel misbruik

• - VG: traumatische partus• - VG: traumatische partus

•Herbelevingen•Herbelevingen

•Nachtmerries•Nachtmerries

•In de helft van de gevallen ook sprake van depressievesymptomen•In de helft van de gevallen ook sprake van depressievesymptomen

•Behandelen (EMDR)•Behandelen (EMDR)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

2. Psychiatrische stoornissen2. Psychiatrische stoornissen

Post Partum Psychose (PPP)Post Partum Psychose (PPP)

https://www.youtube.com/watch?v=BkN_K4kcoQE https://www.youtube.com/watch?v=BkN_K4kcoQE

Incidentie: 1 à 2 gevallen/1000 bevallingenIncidentie: 1 à 2 gevallen/1000 bevallingen

Risico factoren:Risico factoren:

•Een positieve familie anamnese•Een positieve familie anamnese

•Affectieve stoornissen (bipolaire stoornis/ schizo-affectieve stoornis)•Affectieve stoornissen (bipolaire stoornis/ schizo-affectieve stoornis)

•Biologische factoren: chronisch slaapgebrek, daling oestrogeenspiegel ->hypersensitiviteit van de dopamine receptor•Biologische factoren: chronisch slaapgebrek, daling oestrogeenspiegel ->hypersensitiviteit van de dopamine receptor

•Psychosociaal: relatie-/familieproblemen, alleenstaande•Psychosociaal: relatie-/familieproblemen, alleenstaande

•Obstetrische complicaties (c.s.)•Obstetrische complicaties (c.s.)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum PsychosePost Partum Psychose

Risico factoren (vervolg): Risico factoren (vervolg):

•Treedt binnen 4 weken postpartum op•Treedt binnen 4 weken postpartum op

•Primipariteit: 35 x vaker•Primipariteit: 35 x vaker

•Een eerdere PPP of een bipolaire stoornis of schizofrenie(psychosespectrumsyndroom)•Een eerdere PPP of een bipolaire stoornis of schizofrenie(psychosespectrumsyndroom)

•Perinatale mortaliteit•Perinatale mortaliteit

•Verband met auto-immune thyroid disease en (pre-) eclampsia(OPPER studie)•Verband met auto-immune thyroid disease en (pre-) eclampsia(OPPER studie)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum PsychosePost Partum Psychose

Risico factoren (vervolg): Risico factoren (vervolg):

OPPER studie OPPER studie

Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose

Erasmus MC, Rotterdam Erasmus MC, Rotterdam

•Vrouwen met postpartum psychose hebben 3 keer zo vaak•Vrouwen met postpartum psychose hebben 3 keer zo vaak

antistoffen tegen de schildklier in hun bloed vergeleken met antistoffen tegen de schildklier in hun bloed vergeleken met

gezonde kraamvrouwen. gezonde kraamvrouwen.

•Ook vaker een schildklier die uitvalt•Ook vaker een schildklier die uitvalt

•Controle van de schildklierfunctie is van groot belang: TSH, f T4en TPO abs tijdens opname en 6 maanden postpartum tebepalen.•Controle van de schildklierfunctie is van groot belang: TSH, f T4en TPO abs tijdens opname en 6 maanden postpartum tebepalen.

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum PsychosePost Partum Psychose

•Prodromen: symptomen gelijk aan een hypomanie,welke aan het einde van de zwangerschap of de eerstedagen (dag 3-7) PP optreedt•Prodromen: symptomen gelijk aan een hypomanie,welke aan het einde van de zwangerschap of de eerstedagen (dag 3-7) PP optreedt

•PPP: Mix van een delier en psychose: desoriëntatie,cognitieve stoornissen, agitatie, slaapstoornissen,angst, labiliteit, disfunctioneren in de dagelijkseactiviteiten en routine•PPP: Mix van een delier en psychose: desoriëntatie,cognitieve stoornissen, agitatie, slaapstoornissen,angst, labiliteit, disfunctioneren in de dagelijkseactiviteiten en routine

•1 op 3 heeft ook depressieve symptomen•1 op 3 heeft ook depressieve symptomen

•CAVE: Verhoogd risico op suïcide en infanticide•CAVE: Verhoogd risico op suïcide en infanticide

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum PsychosePost Partum Psychose

•Sluit uit: toxicologische, metabole, neurologische(tumoren, infecties, cerebrale embolie,thryreoïditis, etc.) of medicatie oorzaken(metronidazol, bromocriptine, drugs)•Sluit uit: toxicologische, metabole, neurologische(tumoren, infecties, cerebrale embolie,thryreoïditis, etc.) of medicatie oorzaken(metronidazol, bromocriptine, drugs)

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Recidief Post Partum PsychoseRecidief Post Partum Psychose

•Na eerste PPP episode: 40-80% kans op eenrecidief•Na eerste PPP episode: 40-80% kans op eenrecidief

•Na eerste PPP of bij bipolaire stoornis: 25% - 50%kans op een recidief•Na eerste PPP of bij bipolaire stoornis: 25% - 50%kans op een recidief

•Eerste graads familieleden met een PPP ofbipolaire stoornis: verhoogd risico op PPP•Eerste graads familieleden met een PPP ofbipolaire stoornis: verhoogd risico op PPP

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Jones & Smith, APT, 2009; 15:411-418.Jones & Smith, APT, 2009; 15:411-418.

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

$C:\Users\Sascha\Downloads\foto (2).JPG$

3. Behandeling3. Behandeling

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

3. Behandeling3. Behandeling

Anamnese Anamnese

•Symptomen, co-morbiditeit, ernst v.d. klachten (bv.suïcidaliteit)•Symptomen, co-morbiditeit, ernst v.d. klachten (bv.suïcidaliteit)

•Zwangerschapscontext (relatie, gewenstezwangerschap, verloop eerdere zwangerschappen, etc.)•Zwangerschapscontext (relatie, gewenstezwangerschap, verloop eerdere zwangerschappen, etc.)

•Ψ VG•Ψ VG

•Familie anamnese•Familie anamnese

•Medicatie gebruik•Medicatie gebruik

•Sociale factoren (wonen, werk/opleiding etc.)•Sociale factoren (wonen, werk/opleiding etc.)

•Middelengebruik•Middelengebruik

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Wat helpt?Wat helpt?

•Psycho-educatie•Psycho-educatie

•Bevallingsplan•Bevallingsplan

•Signalerings-/noodplan (depressie, psychose)•Signalerings-/noodplan (depressie, psychose)

•Monitoren/ behandelen met expliciete onderlingetaakverdeling•Monitoren/ behandelen met expliciete onderlingetaakverdeling

•Aandacht voor de partner!•Aandacht voor de partner!

•http://www.ggznieuws.nl/home/10-tips-voor-omgaan-met-iemand-met-depressie-nu-als-animatie/•http://www.ggznieuws.nl/home/10-tips-voor-omgaan-met-iemand-met-depressie-nu-als-animatie/

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

•“NO DECISION IS RISK FREE”•“NO DECISION IS RISK FREE”

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Onbehandelde angst- of depressieve stoornis?Onbehandelde angst- of depressieve stoornis?

•Spontane miskraam/ IUVD•Spontane miskraam/ IUVD

•Pre-eclampsie, hypertensie, diabetes gravidarum•Pre-eclampsie, hypertensie, diabetes gravidarum

•Prematuriteit•Prematuriteit

•Laag geboorte gewicht•Laag geboorte gewicht

•Bevallingsproblemen•Bevallingsproblemen

•Lage Apgar-score•Lage Apgar-score

•Lange termijn effect op gedrag en ontwikkeling ??•Lange termijn effect op gedrag en ontwikkeling ??

•Stress -> aangeboren afwijkingen•Stress -> aangeboren afwijkingen

•N.B. Oorzaken: multifactorieel, cortisol, zelfzorg/•N.B. Oorzaken: multifactorieel, cortisol, zelfzorg/

inadequaat dieet, roken, alcohol, etc. etc. inadequaat dieet, roken, alcohol, etc. etc.

• •

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Niet-medicamenteus:Niet-medicamenteus:

•Psycho-educatie (o.a. ziektebeeld, lifestyle adviezen)•Psycho-educatie (o.a. ziektebeeld, lifestyle adviezen)

•Psychosociale begeleiding•Psychosociale begeleiding

•Psychotherapie (Individueel of Groep)•Psychotherapie (Individueel of Groep)

•EMDR•EMDR

•Licht therapie•Licht therapie

•Medicatie alleen in de acute episodes•Medicatie alleen in de acute episodes

•Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS)•Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS)

•ECT•ECT

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Welke geneesmiddelen verdienen de voorkeur tijdens dezwangerschap en waarom?Welke geneesmiddelen verdienen de voorkeur tijdens dezwangerschap en waarom?

•Antidepressiva: SSRI’s en Klassieke AD:(amitryptiline), nortryptiline•Antidepressiva: SSRI’s en Klassieke AD:(amitryptiline), nortryptiline

•Benzodiazepinen: oxazepam, lorazepam andtemazepam•Benzodiazepinen: oxazepam, lorazepam andtemazepam

•Antipsychotica: haloperidol•Antipsychotica: haloperidol

•Stemmingsstabilisatoren: lithium•Stemmingsstabilisatoren: lithium

•Psychostimulantia: methyfenidaat i.p. afgeraden•Psychostimulantia: methyfenidaat i.p. afgeraden

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Er bestaan in Nederland twee multidisciplinairerichtlijnen:Er bestaan in Nederland twee multidisciplinairerichtlijnen:

•SSRI’s•SSRI’s

•Benzodiazepinen•Benzodiazepinen

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Post Partum PsychosePost Partum Psychose

•Vrouwen met alleen een PPP in voorgeschiedeniskunnen wachten met medicatie tot gelijk na debevalling.•Vrouwen met alleen een PPP in voorgeschiedeniskunnen wachten met medicatie tot gelijk na debevalling.

•Vrouwen bekend met een bipolaire stoornis wordengeadviseerd om de medicatie tijdens dezwangerschap en in de postpartumperiode tecontinueren om een recidief te voorkomen.•Vrouwen bekend met een bipolaire stoornis wordengeadviseerd om de medicatie tijdens dezwangerschap en in de postpartumperiode tecontinueren om een recidief te voorkomen.

•Uiteraard moet het risico van medicatiegebruikworden afgewogen tegen de risico’s voor het kind.•Uiteraard moet het risico van medicatiegebruikworden afgewogen tegen de risico’s voor het kind.

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Postpartum PsychosePostpartum Psychose

Behandeling met de opeenvolgende additie vanbenzodiazepine, antipsychotica en lithium:Behandeling met de opeenvolgende additie vanbenzodiazepine, antipsychotica en lithium:

•1. Benzodiazepine•1. Benzodiazepine

•2. Benzodiazepine en antipsychoticum (AP)•2. Benzodiazepine en antipsychoticum (AP)

•3. Benzodiazepine + AP + Lithium•3. Benzodiazepine + AP + Lithium

•4. ECT•4. ECT

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

4. Psychofarmaca en lactatie4. Psychofarmaca en lactatie

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Voordelen borstvoeding:Voordelen borstvoeding:

Borstvoeding bevat:Borstvoeding bevat:

• Alle benodigde voedingsstoffen voor de zuigeling• Alle benodigde voedingsstoffen voor de zuigeling

• Antilichamen die het kind beschermen tegen infecties• Antilichamen die het kind beschermen tegen infecties

• Groeifactoren benodigd voor de ontwikkeling van het• Groeifactoren benodigd voor de ontwikkeling van het

immuunsysteem immuunsysteem

• Prebiotica en vele andere bioactieve componenten• Prebiotica en vele andere bioactieve componenten

• Beschermend bij astma en obesitas op de kinderleeftijd• Beschermend bij astma en obesitas op de kinderleeftijd

• Mogelijk beschermend bij d.m. II, hypertensie en overgewicht op de• Mogelijk beschermend bij d.m. II, hypertensie en overgewicht op de

langere termijn langere termijn

•Advies WHO: eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding•Advies WHO: eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Borstvoeding: Borstvoeding:

•Betere stemming/minder stress, mgl. t.g.v.toename oxytocine•Betere stemming/minder stress, mgl. t.g.v.toename oxytocine

•Kwaliteit van hechting?•Kwaliteit van hechting?

•Hogere gevoeligheid van de moeder voor signalenv.h. kind•Hogere gevoeligheid van de moeder voor signalenv.h. kind

•Betere interactie tussen moeder en kind•Betere interactie tussen moeder en kind

•Betere relatie tussen ouders en kind op latereleeftijd•Betere relatie tussen ouders en kind op latereleeftijd

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Borstvoeding: Borstvoeding:

•Minder kindermishandeling bij kinderen die tot 4maanden borstvoeding hebben gehad•Minder kindermishandeling bij kinderen die tot 4maanden borstvoeding hebben gehad

•Borst gevoede zuigelingen zijn vaker alert,bewegelijker en lopen twee maanden eerder.•Borst gevoede zuigelingen zijn vaker alert,bewegelijker en lopen twee maanden eerder.

•Geen relatie met IQ, gedragsproblemen opkinderleeftijd•Geen relatie met IQ, gedragsproblemen opkinderleeftijd

•Geen relatie met depr., angststn, suïcidepogingen,alc.- en drugsverslaving op 18 jaar.•Geen relatie met depr., angststn, suïcidepogingen,alc.- en drugsverslaving op 18 jaar.

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

•Opvattingen van moeder (en partner) t.a.v.borstvoeding?•Opvattingen van moeder (en partner) t.a.v.borstvoeding?

•Kan en wil moeder kolven?•Kan en wil moeder kolven?

•Kan partner ‘s nachts de fles geven?•Kan partner ‘s nachts de fles geven?

•Is het geneesmiddel noodzakelijk?•Is het geneesmiddel noodzakelijk?

•Hoe vaak en hoe lang wordt het geneesmiddelvoorgeschreven?•Hoe vaak en hoe lang wordt het geneesmiddelvoorgeschreven?

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Factoren kind:

•

•Leeftijd baby?•Leeftijd baby?

•Is de baby gezond?•Is de baby gezond?

•Kan de baby uit een fles drinken?•Kan de baby uit een fles drinken?

CAVE:

•Prematuriteit•Prematuriteit

•Hyperbilirubinemie•Hyperbilirubinemie

•Bloed-hersen-barrière•Bloed-hersen-barrière

•Geneesmiddelmetabolismelever/nierenN.B. alle psychofarmaca zijn lipofiel•Geneesmiddelmetabolismelever/nierenN.B. alle psychofarmaca zijn lipofiel

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Leeftijd neonaat in wekenKlaring van farmacaWeek 24-285%Week 28-3410%Week 34-4033%Week 40-4450%*PARTUS*Week 44-6866%>68 weken (+/- ½ jaar)100%Leeftijd neonaat in wekenKlaring van farmacaWeek 24-285%Week 28-3410%Week 34-4033%Week 40-4450%*PARTUS*Week 44-6866%>68 weken (+/- ½ jaar)100%

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

FARMACODYNAMIEK EN –KINETIEK: FARMACODYNAMIEK EN –KINETIEK:

•Geneesmiddelengebruik ~ farmacokinetiek van moeder en kind•Geneesmiddelengebruik ~ farmacokinetiek van moeder en kind

~ chemische eigenschappen ~ chemische eigenschappen

•De bloedspiegel van de moeder•De bloedspiegel van de moeder

•Biologische beschikbaarheid in het kind•Biologische beschikbaarheid in het kind

•De T1/2 in de maternale en kind-plasma-compartimenten•De T1/2 in de maternale en kind-plasma-compartimenten

•De vetoplosbaarheid van het geneesmiddel•De vetoplosbaarheid van het geneesmiddel

•De eiwitbinding van het geneesmiddel•De eiwitbinding van het geneesmiddel

•De mate van ionisatie van het geneesmiddel•De mate van ionisatie van het geneesmiddel

•De PH van het geneesmiddel•De PH van het geneesmiddel

•Het moleculair gewicht van het geneesmiddel•Het moleculair gewicht van het geneesmiddel

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

FARMACODYNAMIEK EN –KINETIEK: FARMACODYNAMIEK EN –KINETIEK:

•Relatieve Kind Dosering (RKD): geschatte dosis kind (mg/kg/dag)/•Relatieve Kind Dosering (RKD): geschatte dosis kind (mg/kg/dag)/

ingenomen dosis door moeder (mg/kg/dag) <10% is acceptabel ingenomen dosis door moeder (mg/kg/dag) <10% is acceptabel

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Borstvoeding en antidepressiva: Borstvoeding en antidepressiva:

•SSRI’s: weinig bijwerkingen (wel: sufheid, slecht drinken,darmkrampjes, slechtere groei); lange termijn effectonbekend•SSRI’s: weinig bijwerkingen (wel: sufheid, slecht drinken,darmkrampjes, slechtere groei); lange termijn effectonbekend

•SNRI’s: weinig bekend, geen bijwerkingen bij mirtazepine,duloxetine, bupropion en trazodon•SNRI’s: weinig bekend, geen bijwerkingen bij mirtazepine,duloxetine, bupropion en trazodon

Venlafaxine: kan klin. symptomen geven bij zieke of Venlafaxine: kan klin. symptomen geven bij zieke of

premature neonaten premature neonaten

•TCA’s: geen bijwerkingen gemeld•TCA’s: geen bijwerkingen gemeld

•Mao-remmers: gaat over in bv -> afgeraden•Mao-remmers: gaat over in bv -> afgeraden

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

4. Psychofarmaca en lactatieAanbevelingen SSRI’s en lactatie (cf richtlijn)

SSRI welke al gestart zijn tijdens de zwangerschap:SSRI welke al gestart zijn tijdens de zwangerschap:

•Alle SSRI’s: geen reden om te staken tijdens lactatie•Alle SSRI’s: geen reden om te staken tijdens lactatie

•Fluoxetine: de kinderarts consulteren in geval vanziekte/prematuriteit van de pasgeborene•Fluoxetine: de kinderarts consulteren in geval vanziekte/prematuriteit van de pasgeborene

Start SSRI bij lactatieStart SSRI bij lactatie

•Voorkeur voor sertraline of paroxetine•Voorkeur voor sertraline of paroxetine

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

BORSTVOEDING EN BENZODIAZEPINES:BORSTVOEDING EN BENZODIAZEPINES:

•Bijwerkingen:•Bijwerkingen:

Sedatie en onttrekkingsverschijnselen (hypotonie, Sedatie en onttrekkingsverschijnselen (hypotonie,

ademhalingsproblemen, voedingsproblemen) ademhalingsproblemen, voedingsproblemen)

•Cave: stapeling bij lange T1/2•Cave: stapeling bij lange T1/2

•Mag incidenteel gebruikt worden tijdens lactatie. Welafkolven en moedermelk weggooien of flesvoeding•Mag incidenteel gebruikt worden tijdens lactatie. Welafkolven en moedermelk weggooien of flesvoeding

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

Borstvoeding en stemmingsstabilisatoren:Borstvoeding en stemmingsstabilisatoren:

•Lithium: groot risico op intoxicatie bij neonaat. BV kanonder strikte controle van moeder en baby (spiegels,nier- en schildklierfunctie)•Lithium: groot risico op intoxicatie bij neonaat. BV kanonder strikte controle van moeder en baby (spiegels,nier- en schildklierfunctie)

•Anti-epileptica: carbamazepine en valproaat kan bijregelmatige controle van bloedspiegels en leverfunctiesbij moeder en baby•Anti-epileptica: carbamazepine en valproaat kan bijregelmatige controle van bloedspiegels en leverfunctiesbij moeder en baby

•Lamotrigine: neonatale trombocytose -> afwegen•Lamotrigine: neonatale trombocytose -> afwegen

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

BORSTVOEDING EN ANTIPSYCHOTICA:BORSTVOEDING EN ANTIPSYCHOTICA:

•Klassieke AP: Cave: sedatie; weinig bijwerkingen; langetermijn effect onbekend•Klassieke AP: Cave: sedatie; weinig bijwerkingen; langetermijn effect onbekend

•Atypische AP: weinig informatie bekend; bij voorkeurniet, tenzij onder strikte controle, zo laag mogelijkgedoseerd en geen comedicatie•Atypische AP: weinig informatie bekend; bij voorkeurniet, tenzij onder strikte controle, zo laag mogelijkgedoseerd en geen comedicatie

•N.B. BV BIJ ERNSTIGE PSYCHOTISCHE VROUWWORDT ZEER AFGERADEN!•N.B. BV BIJ ERNSTIGE PSYCHOTISCHE VROUWWORDT ZEER AFGERADEN!

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

BORSTVOEDING EN PSYCHOSTIMULANTIA:BORSTVOEDING EN PSYCHOSTIMULANTIA:

•Wordt afgeraden i.v.m. onbekendheid van het effect•Wordt afgeraden i.v.m. onbekendheid van het effect

•Indien wel: tijdstip van inname van methylfenidaat envoeding afstemmen zodat zo min mogelijk depasgeborene wordt blootgesteld aan het middel.•Indien wel: tijdstip van inname van methylfenidaat envoeding afstemmen zodat zo min mogelijk depasgeborene wordt blootgesteld aan het middel.

Borstvoedingssymposium, IJssellandziekenhuis,

15 oktober 2015

TAKE HOME MESSAGE:TAKE HOME MESSAGE:

•Werk samen met gynaecoloog en kinderarts en maak eeneenduidig beleid•Werk samen met gynaecoloog en kinderarts en maak eeneenduidig beleid

•Overleg of verwijs bij twijfel altijd naar de POP-poli•Overleg of verwijs bij twijfel altijd naar de POP-poli

•Vermijd medicatie en co-medicatie tijdens borstvoeding indienmogelijk•Vermijd medicatie en co-medicatie tijdens borstvoeding indienmogelijk

•Neem medicatie vlak na BV of voor langste verwachte slaapperiodebaby•Neem medicatie vlak na BV of voor langste verwachte slaapperiodebaby

•Geef tijdens zwangerschap goede voorlichting over lactatie enmedicatie en maak al een afgewogen keus voor de partus•Geef tijdens zwangerschap goede voorlichting over lactatie enmedicatie en maak al een afgewogen keus voor de partus